księstwo brzeskie

Brzeg | Strzelin | Oława | Kluczbork | Byczyna | Przeworno | Stare Kolnie | Brzezina | Kantorowice

Brzeg

Brzeg, woj. opolskie, miasto powiatowe
W źródłach pisanych miejscowość pojawia się w roku 1234 jako osada targowo-rybacka Wysoki Brzeg. Początkowo w granicach księstwa śląskiego, tzw. Monarchii Henryków Śląskich, następnie w księstwie wrocławskim Henryka III Białego i Henryka IV Prawego. Książę Henryk III Biały dokonuje w roku 1250 lokacji miasta na prawie magdeburskim. W roku 1290 ziemie księstwa wrocławskiego (z Brzegiem) i legnickiego zjednoczone pod panowaniem księcia Henryka V Brzuchatego. Stolicą odrębnego księstwa staje się w roku 1311, kiedy to synowie Henryka V Brzuchatego dokonują podziału ziemi wrocławsko-legnickiej: pierwszym księciem brzeskim zostaje Bolesław III Rozrzutny. Wkrótce potem książę dołącza do swych dzierżaw Wołów i Legnicę. Brzeg pozostawał jedną ze stolic (obok Legnicy i Wołowa) odrębnego piastowskiego księstwa do roku 1675, kiedy to zmarł ostatni męski przedstawiciel dynastii - książę Jerzy IV Wilhelm.
Pamiątką okresu piastowskiego jest m.in. gotycko-renesansowy zamek książęcy z kaplicą Św. Jadwigi - nekropolią Piastów brzeskich, XV-wieczny gotycki kościół Św. Mikołaja oraz budynek Gimnazjum Piastowskiego (Gymnasium Illustre Bregense) ufundowanego przez księcia Jerzego II Wspaniałego w latach 1563-69. W bliskim sąsiedztwie zamku znajduje się późnorenesansowa Brama Odrzańska z roku 1595, na której umieszczono herby księcia Joachima Fryderyka brzeskiego i jego małżonki, Anny Marii anhalckiej.
2023
2020
zamek - widok od strony zachodniej
▲ zamek - widok od strony zachodniej
2023
zamek- widok od strony północnej
▲ zamek - widok od strony północnej
2011
dziedziniec zamku
▲ dziedziniec zamku
2019
zamek - brama wjazdowa
▲ zamek - brama wjazdowa
2023
fragment fasady bramy wjazdowej - poczet władców piastowskich
▲ fragment fasady bramy wjazdowej - poczet władców piastowskich
2023
fragment fasady bramy wjazdowej - poczet władców piastowskich
▲ fragment fasady bramy wjazdowej - poczet władców piastowskich
2009
fragment fasady bramy wjazdowej - poczet władców piastowskich
▲ fragment fasady bramy wjazdowej - poczet władców piastowskich
2023
fragment fasady bramy wjazdowej - książę Jerzy II brzeski i jego małżonka Barbara
▲ fragment fasady bramy wjazdowej - książę Jerzy II brzeski i jego małżonka Barbara
2019
książę Jerzy II brzeski - fresk Baltazara Latomusa, nadwornego malarza Jerzego II
▲ książę Jerzy II brzeski - fresk Baltazara Latomusa, nadwornego malarza Jerzego II
2023
fragment portalu bramy dziedzińca - polichromowany herb księcia Jerzego II brzeskiego
▲ fragment portalu bramy dziedzińca - polichromowany herb księcia Jerzego II brzeskiego
2011
brama wjazdowa do zamku i kaplica Św. Jadwigi - nekropolia Piastów brzeskich
▲ brama wjazdowa do zamku i kaplica Św. Jadwigi - nekropolia Piastów brzeskich
2011
kartusz z herbem księstwa legnicko-brzeskiego na kaplicy Św. Jadwigi
▲ kartusz z herbem księstwa legnicko-brzeskiego na kaplicy Św. Jadwigi
2020
Gymnasium Illustre Bregense
Gymnasium Illustre Bregense
2023
Gymnasium Illustre Bregense
Gymnasium Illustre Bregense (widok znad wieży zamku)
2020
renesansowy portal Gymnasium Illustre Bregense
▲ renesansowy portal Gymnasium Illustre Bregense
2023
herby Jerzego II Wspaniałego i jego żony Barbary - fragment renesansowego portalu Gymnasium Illustre Bregense
▲ herby Jerzego II Wspaniałego i jego żony Barbary - fragment renesansowego portalu Gymnasium Illustre Bregense
2023
'Brama Odrzańska'
Brama Odrzańska
2020
herb Joachima Fryderyka brzeskiego na 'Bramie Odrzańskiej'
▲ herb Joachima Fryderyka brzeskiego na Bramie Odrzańskiej
2012
fragment XVI-wiecznego arrasu z herbem księcia Jerzego II brzeskiego
▲ fragment XVI-wiecznego arrasu z herbem księcia Jerzego II brzeskiego (ze zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu)
2019
fragmenty XVII-wiecznego obuwia odnalezione w trumnach książąt brzeskich
▲ fragmenty XVII-wiecznego obuwia odnalezione w trumnach książąt brzeskich (ze zbiorów Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu)

Strzelin

Strzelin, woj. dolnośląskie, miasto powiatowe
W źródłach pisanych miejscowość pojawia się po raz pierwszy w roku 1228. Książę Bolko I Surowy dokonuje w roku 1292 lokacji miasta na prawie niemieckim. Od końca XIII wieku do roku 1322 w granicach księstwa świdnicko-jaworskiego, a następnie w księstwie ziębickim. W roku 1385 książę Bolko III ziębicki sprzedaje Strzelin Przemysłowi I Noszakowi, księciu cieszyńskiemu. W latach 1416-27 w granicach księstwa oświęcimskiego Kazimierza I, który ostatecznie sprzedaje miasto z okręgiem księciu legnicko-brzeskiemu Ludwikowi II. Strzelin pozostawał jednym z ważniejszych miast piastowskiego księstwa legnicko-brzeskiego do roku 1675, kiedy to zmarł ostatni męski przedstawiciel dynastii - książę Jerzy IV Wilhelm.
Pamiątką okresu piastowskiego jest m.in. romańska rotunda Św. Gotarda, pochodząca z połowy XII wieku, a także renesansowy dwór należący pierwotnie do Piastów legnicko-brzeskich (tzw. Dom Książąt Brzeskich).
2010
Dom Książąt Brzeskich
▲ Dom Książąt Brzeskich
2010
Dom Książąt Brzeskich
▲ Dom Książąt Brzeskich
2010
romańska rotunda Św. Gotarda
▲ romańska rotunda Św. Gotarda
2008
romańska rotunda Św. Gotarda
▲ romańska rotunda Św. Gotarda

Oława

Oława, woj. dolnośląskie, miasto powiatowe
W źródłach pisanych miejscowość pojawia się po raz pierwszy w roku 1149. Miasto lokowane (na prawie średzkim) ok. 1234 roku przez księcia Henryka I Brodatego. Początkowo w granicach księstwa śląskiego, tzw. Monarchii Henryków Śląskich, następnie w księstwie wrocławskim Henryka III Białego i Henryka IV Prawego. W roku 1290 ziemie księstwa wrocławskiego (z Oławą) i legnickiego zjednoczone pod panowaniem księcia Henryka V Brzuchatego. Od roku 1311 w księstwie brzeskim (wkrótce legnicko-brzeskim). W latach 1400-46 w granicach odrębnego piastowskiego księstwa lubińsko-oławskiego, jako jedna z głównych siedzib książęcych. Ponownie włączona do księstwa legnicko-brzeskiego, w którego granicach pozostawała do roku 1675, kiedy to zmarł ostatni męski przedstawiciel dynastii - książę Jerzy IV Wilhelm.
Pamiątką okresu piastowskiego jest m.in. gotycki kościół Matki Bożej Pocieszenia, w którym pochowano księcia lubińskiego Jana oraz jego matkę Małgorzatę opolską, a także zamek książęcy (obecnie zachowała się tylko XVII-wieczna budowla mieszkalna zwana pałacem księżnej Luizy, postawiona w miejscu dawnego gotyckiego zameczku myśliwskiego księcia Ludwika I brzeskiego).
2011
"pałac księżnej Luizy"
pałac księżnej Luizy
2011
"pałac księżnej Luizy"
pałac księżnej Luizy
2019
herb Joachima Fryderyka brzeskiego na wschodniej ścianie "pałacu księżnej Luizy"
▲ herb Joachima Fryderyka brzeskiego na wschodniej ścianie pałacu księżnej Luizy
2007
wnętrze kościoła Matki Bożej Pocieszenia
▲ wnętrze kościoła Matki Bożej Pocieszenia - miejsca pochówku księcia lubińskiego Jana († 1453)

Kluczbork

Kluczbork, woj. opolskie, miasto powiatowe
W źródłach miejscowość pojawia się po raz pierwszy w roku 1252 (jako Cruceburch). Osada została założona przez rycerski zakon Krzyżowców z Czerwoną Gwiazdą. Lokacji na prawie niemieckim dokonał w roku 1274 książę wrocławski Henryk IV Prawy. Początkowo Kluczbork - jako część ziemi namysłowskiej - wchodził w skład księstwa wrocławskiego. W roku 1294 książę Henryk V Brzuchaty został zmuszony (kilkumiesięcznym przetrzymywaniem w specjalnej skrzyni!) do odstąpienia miasta Henrykowi III głogowskiemu. W rękach Piastów głogowskich Kluczbork pozostał do roku 1323, kiedy to Konrad, syn Henryka III głogowskiego, po przegranej wojnie zrzekł się tych ziem na rzecz legnickiej linii piastowskiej. W latach późniejszych miasto wielokrotnie zmieniało właścicieli, było zastawiane. Ostatecznie w roku 1536 książę Fryderyk II legnicki wykupił Kluczbork od Ferdynanda I Habsburga, króla czeskiego i węgierskiego. Miasto pozostało w granicach piastowskiego księstwa legnicko-brzeskiego do roku 1675, kiedy to zmarł ostatni męski przedstawiciel dynastii - książę Jerzy IV Wilhelm.
Pamiątką okresu piastowskiego jest siedziba miejskiego Muzeum im. Jana Dzierżona, którą wzniesiono na fundamentach zamku stojącego przy murach miejskich, niedaleko 'Bramy Polskiej' ('Krakowskiej'). Przylegająca do budynku od strony południowej dawna baszta zamkowa została przebudowana w roku 1907 na wieżę ciśnień.
2008
Muzeum im. Jana Dzierżona
▲ Muzeum im. Jana Dzierżona i wieża ciśnień - pierwotnie zamek obronny

Byczyna

Byczyna, woj. opolskie, pow. kluczborski - kaplica Św. Jadwigi
Kaplica powstała w II połowie wieku XIV - po raz pierwszy pojawia się w źródłach w roku 1383. Fundatorem obiektu był książę Ludwik I brzeski, wielki propagator kultu Św. Jadwigi Śląskiej (swojej pra-pra-prababki). W roku 1405 książę Ludwik II legnicko-brzeski ufundował w kaplicy ołtarz Św. Andrzeja. W późniejszych latach obiekt był kilkukrotnie niszczony przez pożary (m.in. w roku 1588 podczas działań wojennych pomiędzy Janem Zamoyskim i Maksymilianem III Habsburgiem, pretendentem do korony polskiej) i odbudowywany. Obecny wygląd zabytku to efekt szeregu prac remontowych i rekonstrukcyjnych prowadzonych w latach 70. XX wieku oraz współcześnie. Obiekt pełni obecnie funkcję kaplicy cmentarnej.
2020
kaplica Św. Jadwigi
▲ kaplica Św. Jadwigi - fundacja księcia Ludwika I brzeskiego
2020
kaplica Św. Jadwigi
▲ kaplica Św. Jadwigi
2020
kaplica Św. Jadwigi
▲ kaplica Św. Jadwigi

Przeworno

Przeworno, woj. dolnośląskie, pow. strzeliński
W źródłach pisanych Przeworno pojawia się po raz pierwszy w bulli papieża Hadriana IV datowanej na rok 1155: stanowi wówczas własność biskupstwa wrocławskiego. W późniejszych latach (wiekach) miejscowość pozostaje pod władztwem okolicznego rycerstwa, m.in. znanych ze źródeł Gocława Wrony, komesa Bogusława ze Strzelina, Jarosława, Marbnta, a od II połowy wieku XV wieku jest własnością możnego śląskiego rodu Czirnów. Władztwem Piastów brzeskich staje się dopiero w roku 1642. Wkrótce (po 1654 roku) książę Chrystian legnicki nadał Przeworno (wraz z okręgiem) swojemu bratu przyrodniemu, Augustowi, baronowi legnickiemu (synowi Jana Chrystiana brzeskiego, pochodzącego z małżeństwa morganatycznego). Gdy w roku 1675 zmarł książę Jerzy IV Wilhelm o spadek po nim ubiegał się m.in. August, podówczas już hrabia legnicki. Roszczenia Augusta ostatecznie zostały odrzucone, a tytułem odszkodowania cesarz Leopold I przyznał hrabiemu wysoką roczną rentę i zezwolił na pozostawienie w jego rękach dwóch majątków Piastów legnicko-brzeskich: okręgu Przeworna oraz okręgu Kantorowice. Po śmierci Augusta hr. legnickiego w roku 1679 okręgi te zostały włączone do Korony Czeskiej.
O dawnej świetności obecnej wsi świadczy m.in. zamek (pałac) wzniesiony przez Czirnów w XV wieku, następnie kilkakrotnie przebudowywany. Drugim ważnym obiektem jest kościół NMP Królowej Polski - miejsce pochówku Augusta hr. legnickiego († 14 V 1679) i jego syna Chrystiana Augusta († 26 V 1671).
W granicach administracyjnych Przeworna znajduje się obecnie również przysiółek Siemisławice, na terenie którego znajduje się dwór z XVII wieku. Pierwszy obiekt w tym miejscu postał w połowie XV wieku z inicjatywy Piastów legnicko-brzeskich, lecz wkrótce (1445) został przejęty we władanie rodu von Czirn. Prywatni właściciele przebudowali obiekt na renesansową rezydencję w roku 1609. Kolejne inwestycje budowlane przeprowadzone zostały po roku 1654 z inicjatywy nowego dysponenta - Augusta hr. legnickiego. Dwór ten miał również jego miejscem śmierci, która nastąpiła w roku 1679.
2022
2022
kościół NMP Królowej Polski
▲ kościół NMP Królowej Polski - miejsce pochówku hrabiego legnickiego Augusta († 14 V 1679) i jego syna Chrystiana Augusta († 26 V 1671)
2022
kościół NMP Królowej Polski
▲ kościół NMP Królowej Polski
2022
narożna wieża alkierzowa pałacu w Przewornie
▲ narożna wieża alkierzowa pałacu w Przewornie
2022
zabudowania dworskie w Siemisławicach
▲ zabudowania dworskie w Siemisławicach
2022
zabudowania dworskie w Siemisławicach
▲ zabudowania dworskie w Siemisławicach
2022
dwór w Siemisławicach
▲ dwór w Siemisławicach
2022
dwór w Siemisławicach
▲ dwór w Siemisławicach

Stare Kolnie

Stare Kolnie, woj. opolskie, pow. opolski, gm. Popielów - zamek książęcy, następnie rycerski
Po raz pierwszy w źródłach zamek w Kolnie pojawia się w roku 1317, kiedy to książę Bolesław III Rozrzutny zdecydował o zaprzestaniu pobierania cła od towarów kupieckich w zamku Kolno i przeniósł komorę na odrzański most w Brzegu. Dzięki tej informacji można przyjąć, iż obiekt był niewielkich rozmiarów warownią pełniącą funkcję komory celnej, kontrolującą spływ towarów Stobrawą (prawobrzeżnym dopływem Odry). Zamek powstał prawdopodobnie jeszcze w wieku XIII albo na początku wieku XIV z inicjatywy jednego z książąt brzeskich, być może Henryka V Brzuchatego albo właśnie Bolesława III Rozrzutnego. Po roku 1317 warownia w Kolniach utraciła swoje znaczenie gospodarcze i została sprzedana w ręce książęcych wasali. Ostatecznie w roku 1443 podczas jednego z niszczycielskich najazdów husyckich na Śląsk, obiekt został spalony i doszczętnie zrujnowany. Nie został już nigdy odbudowany i do dnia dzisiejszego zachowały się skromne relikty murów na niewielkim wzniesieniu w widłach rzeki Stobrawy i jej dopływu Budkowiczanki.
2020
widok ogólny pozostałości zamku
▲ widok ogólny pozostałości zamku

Brzezina

Brzezina, woj. opolskie, pow. brzeski, gm. Skarbimierz - kamień drogowy
W miejscowości Brzezina w bliskim sąsiedztwie Brzegu znajduje się oryginalny* kamień drogowy z roku 1584. Obiekt upamiętnia przebudowę drogi z Brzegu w kierunku Oławy i następnie Wrocławia i wykonany jest z jednego kawałka płyty granitowej (ok. 5 x 3,5 m). Na tablicy wyryty został śląski orzeł oraz dwa napisy: jeden w języku (staro)niemieckim, a drugi po łacinie. Pierwszy z napisów głosi: Anno 1584 hat der Durchlauchte hochgeborene Fürst und Her, Her Georg dises Namens der ander, Herzog in Schlesien zur Lignitz und Brig disen Weg zu pflastern anfahen lassen und ist vollendet 15... (Roku 1584 Książęca Mość Jaśnie Wielmożny Książę i Pan Jerzy, drugi tego imienia, książę na Śląsku, Legnicy i Brzegu, tę drogę rozpoczął brukować i ukończył w 15...). Drugi napis to: Staverunt alii nobis, nos posteritati, Omnibus at Christus stravit ad astra viam. (Inni budują dla nas, my dla potomności, wszystkim nam Chrystus drogę do nieba wymości.)
Inwestycja drogowa księcia Jerzego II Wspaniałego nie zakończyła się zgodnie z planami i nie sięgnęła do Wrocławia (ani nawet do Oławy). Drogę z Brzegu (przez Brzezinę) utwardzono tylko do wysokości Lipek, co oznacza, iż osiągnęła ona ostatecznie ok. 8 km długości.

* z uwagi na stan zachowania kamienia, cześć zdjęć poddano mocnemu przetworzeniu (wysoki kontrast)
2023
kamień drogowy z roku 1584
▲ kamień drogowy z roku 1584
2022
kamień drogowy z roku 1584
▲ kamień drogowy z roku 1584 (obraz poddany przetworzeniu)
2023
kamień drogowy z roku 1584
▲ kamień drogowy z roku 1584 (obraz poddany przetworzeniu)
2020
orzeł piastowski - fragment kamienia drogowego
▲ orzeł piastowski - fragment kamienia drogowego (obraz poddany przetworzeniu)

Kantorowice

Kantorowice, woj. opolskie, pow. brzeski, gm. Lewin Brzeski - książęcy zameczek myśliwski
Renesansowy obiekt powstał około 1600 roku z inicjatywy książąt brzeskich (Joachima Fryderyka albo jego syna Jana Chrystiana), jako zameczek myśliwski. Główny budynek założenia zamkowego wzniesiono na planie prostokąta, z kwadratową wieżą w narożniku południowo–wschodnim. Całość otoczona była fosą zasilaną wodami pobliskiego dopływu Nysy Kłodzkiej. Pierwotnie elewacje budynku były pokryte dekoracją sgraffitową. W późniejszych latach zamek był wielokrotnie przebudowywany, aż zatracił wszystkie cechy stylowe. Również dawna fosa zachowała się tylko częściowo. Obecnie stanowi on własność prywatną i pełni funkcję wielorodzinnego domu mieszkalnego. Stan techniczny obiektu, jak i jego najbliższego otoczenia (m.in. budynków gospodarczych dawnego folwarku) należy ocenić jaki zły.
2023
2023
widok od strony północnej
▲ widok od strony północnej
2023
widok od strony południowej
▲ widok od strony południowej
2023
widok od strony wschodniej
▲ widok od strony wschodniej
FOTO.POCZET.COM (treść i kod strony) jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska.
Serwis stanowi część niekomercyjnego portalu poczet.com, który wpisany został do rejestru dzienników i czasopism prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Katowicach pod poz. Pr 2428.
partnerzy: ApisVideoŻegluga śródlądowa
do góry