Władysław III Laskonogi (Stary, Wielki)
Onże okazywał wszystkim tak przystępną, tak ujmującą, tak łaskawą, tak słodką i miłą, ufną życzliwość, że - aby nie mniemano, iż ma w pogardzie błędy drugich - a jeszcze bardziej, iżby się nie zdawało, że jest zadufany we własnych przymiotach, wszystkim okazywał się nadzwyczaj ludzkim.
Mistrza Wincentego Kronika Polska
rodzice ⇒ drzewo genealogiczne |
---|
Mieszko III Stary | Eudoksja, księżniczka ruska, córka jednego z wielkich książąt kijowskich: Jerzego I Dołgorukiego, Izasława II Pantelejmona, Izasława III Dawidowicza albo Rościsława I Michała |
życie |
---|
1161/2 II 1168 - 18 VIII lub 3 XI 1231 (Środa Śląska) |
małżeństwa |
---|
- ⚭ przed 1193 - 1209/31: Łucja, córka Jaromara I, księcia rugijskiego, lennika duńskiego
|
1167/1168
-(19 VI 1167/1 III 1168) Udział w wiecu opozycji w Jędrzejowie, połączonym z konsekracją kościoła klasztornego.
1177 albo 1179
📖
Atoli opuszczają go [Mieszka] i jego ulubieńcy, niepomni zgoła wielkich dobrodziejstw. Wśród nich książę Odo, pierworodny jego syn, jako najzaciętszy wróg usiłuje usunąć korzeń własnego pnia, na własną głowę sprowadza pożar, z zaciętością wielką nastając na zgubę ojca [...] aby odsunąć od panowania synów macochy, którym ojciec przyrzekł dziedzictwo po sobie. - Mistrza Wincentego Kronika Polska
---
1179. Mieszko Stary ucieka. - Rocznik kapituły poznańskiej
---
[Mieszko] opuszczony niemal przez wszystkich, ustąpił równocześnie z ojczyzny i królestwa, zadowalając się wraz z żoną i trzema synami miasteczkiem Raciborzem. - Kronika wielkopolska-
Mieszko III zostaje wygnany z Wielkopolski przez
Odona i udaje się (wraz z synami
Bolesławem, Mieszkiem i Władysławem) do Raciborza, na dwór
Mieszka Laskonogiego.
1181
-Powrót z wygnania (dzięki wsparciu
Bogusława I pomorskiego).
1186
-Pertraktacje z
Bogusławem I pomorskim.
przed 1193
-Małżeństwo z Łucją, córką Jaromara I, księcia rugijskiego.
1202
📖
Panowie krakowscy wysyłają przeto posłów do księcia Lestka ofiarowując mu najwierniejsze posłuszeństwo i pryncypat. Lecz wmieszała się odrobina kwasu, który zakwasił całe ciasto. Był bowiem pewien mąż szlachetnego rodu, nieskazitelnego charakteru, dzielny w radzie, powabem wszelkich cnót znakomity, imieniem Goworek, który wtedy sprawował u księcia Lestka godność palatyna, a nawet na jego orzeczenie poruszały się zawiasy wszystkich godności. Między nim a palatynem Mikołajem nie wiem jaki złowrogi los wzniecił nieubłaganą niezgodę, spowodowaną może przez podstępnych zauszników, którzy starają się [okazywać] zawiść cnotom i zasiewać między zboże zgubny kąkol. Pod tym więc tylko warunkiem Mikołaj przyrzeka swą uległość i wyraża zgodę na wprowadzenie księcia Lestka na tron, że oddali od siebie i wygna komesa Goworka. [...]
Na to książę Lestek: " [...] Z dala niech jednak będą od księcia wszelkiego rodzaju targi! Z dala niech będzie nieuczciwe kupczenie. [...] Innego więc niż księcia Lestka niech sobie szukają krakowianie, który by odpowiadał ich żądaniom!". Gdy to usłyszeli, wysyłają posłów do Władysława, syna Mieszka, jak gdyby dotąd nigdy jeszcze nie naradzali się nad elekcją. Zapewniają, że wierność przyrzeczoną ojcu winni okazać synowi. [...]
Tak więc w obliczu całej Polski, za zgodą książąt i wielmożów oraz całego rycerstwa, od pieszego woja aż po najwyższego [dowódcę], pryncepsem Krakowa ustanowiono księcia Władysława. - Mistrza Wincentego Kronika Polska-(13 III) Śmierć
Mieszka III.
- Władysław zostaje dziedzicem ojca w Wielkopolsce.
- Leszek Biały odrzuca propozycję uzyskania tronu krakowskiego za cenę oddalenia swego palatyna Goworka.
- Władysław obejmuje władzę nad Krakowem (zaproszony przez wojewodę Mikołaja Gryfitę).
1202 albo 1206
📖
Po śmierci Mikołaja, komesa kasztelana krakowskiego, ktory dowolnie książąt usuwał, a innych na ich miejsce wyznaczał, możnowładcy ziemi krakowskiej wraz z ich biskupem Pełką odmawiają księciu Władysławowi wiernej uległości i stanowczo wzbraniają się od uznania go za księcia. Wkrótce zaś wyprawiają posłów do Leszka do Sandomierza prosząc go, aby nie uchylał się od przyjęcia pryncypatu krakowskiego. On przybywszy do Krakowa przez wszystkich dostojników z honorami został przyjęty jako książę Krakowa, Władysława zaś usunięto i zupełnie wygnano z ziemi krakowskiej. - Kronika wielkopolska
---
1202. Książę Mieszko, brat Kazimierza, zmarł. Książę Leszek syn tegoż Kazimierza nastąpił w Krakowie. - Rocznik kapituły krakowskiej-Śmierć wojewody krakowskiego Mikołaja Gryfity.
- Możnowładztwo małopolskie obala rządy Władysława.
ok. 1203/1205
-Przekazanie ziemi kaliskiej (dziedzictwa
Odonica) na rzecz
Henryka Brodatego, w zamian za ziemię lubuską.
1205
📖
1205. [...] Ma miejsce wyprawa do Sławii [na Pomorze Zachodnie], gdzie książę Władysław spotkał się z królem [Waldemarem]. - Rocznik Waldemara-Wyprawa króla duńskiego, Waldemara II na Pomorze Zachodnie.
- Spotkanie (zbrojne?) z Waldemarem II.
-Władysław prowokuje najazd Romana halicko-włodzimierskiego na ziemię sandomierską (?).
ok. 1206
-Przekazanie
Władysławowi Odonicowi części jego dziedzictwa - ziemi przemęckiej.
1206
-Spór z arcybiskupem gnieźnieńskim Henrykiem Kietliczem.
- Arcybiskup nakłada ekskomunikę na Władysława.
- Wygnanie arcybiskupa z Wielkopolski.
-Bunt
Władysława Odonica.
1208
-(25 XII) Zjazd z
Władysławem Odonicem i
Henrykiem Brodatym w Głogowie.
1209/1231
-(12 II) Śmierć Łucji.
1209
-(III) Konrad, margrabia Łużyc najeżdża na ziemię lubuską.
- Władysław podejmuje (nieudaną) próbę odsieczy oblężonego grodu w Lubuszu.
- Porażka w bitwie pod Lubuszem.
- Konrad zdobywa Lubusz i nakazuje powieszenie całej załogi.
1210
📖
Powiadomił nas kochany syn książę Śląska, że gdy Bolesław [Krzywousty], niegdyś książę Polski, dał każdemu z synów określoną dzielnicę w Polsce, zarządził zastrzegłszy główny gród Kraków dla najstarszego wiekiem by zawsze ten, który z jego rodu będzie starszy urodzeniem, dzierżył tenże gród, tak że jeśliby najstarszy umarł lub zrzekł się prawa tego, ma wejść w posiadanie tego grodu ten, kto po nim będzie najstarszy z całego rodu. [...]
Dlatego wam bracia, polecamy tym pismem apostolskim, byście przeprowadzili przy pomocy klątwy apostolskiej bez możności apelacji ścisłe przestrzeganie zarządzenia dotyczącego senioratu [...] - fragment bulli Innocentego III z 9 czerwca 1210 roku-Starania księcia Śląska (prawdopodobnie
Mieszka Laskonogiego) w Rzymie o odnowienie senioratu.
- (9 VI) Papież Innocenty III wydaje bullę nakazującą przestrzeganie zasady senioratu (tzw. bulla Significavit nobis).
1216
-(XI/XII) Zawarcie układu pokojowego z
Władysławem Odonicem, regulującego wzajemne spory terytorialne.
- Władysław zrzeka się pretensji do księstwa kalisko-przemęckiego.
1217
📖
Przychylni twoim słusznym wymaganiom, przyjmujemy pod opiekę naszą i Św. Piotra twoją osobę, kraj, ziemie i ludzi, posiadłości i inne dobra, które słusznie obecnie posiadasz, albo w przyszłości słusznie będziesz mógł pozyskać. - fragment bulli protekcyjnej papieża Honoriusza III z 9 lutego 1217 roku-(9 II) Papież Honoriusz III potwierdza układ pokojowy z
Władysławem Odonicem, zleca arcybiskupowi gnieźnieńskiemu pieczę na jego przestrzeganiem i bierze pod opiekę
Odonica i jego terytoria.
-Zjazd z
Leszkiem Białym i
Henrykiem Brodatym w Dankowie.
- Władysław zawiera układ z Leszkiem Białym o wzajemnym dziedziczeniu swoich księstw na wypadek śmierci.
📖
Zatem roku pańskiego 1217 Władysław [Laskonogi] zajął Kalisz, a [Władysław] syn Odona uciekł na Węgry.- Rocznik kapituły gnieźnieńskiej-Udana wyprawa na księstwo kaliskie
Władysława Odonica.
1218
-Układ z
Henrykiem Brodatym w Sądowlu.
- Władysław otrzymuje (we władanie dożywotnie) ziemię lubuską.
-(9 V) Zatwierdzenie układu sądowelskiego przez papieża Honoriusza III.
1219
-Zjazd z Kazimierzem II, księciem dymińskim.
1223
📖
[Odonic] wróciwszy po kilku latach, w Roku Pańskim 1223, w sam dzień Św. Dionizego i jego towarzyszy, chyłkiem wszedł do grodu Ujście, ponieważ Świętopełk, wielkorządca Pomorza, udzielił mu pomocy. - Kronika wielkopolska
---
Zatem roku pańskiego 1223 syn Odona wkroczył do Ujścia w sam dzień św. Dionizego. - Rocznik kapituły gnieźnieńskiej-(9 X) Zdobycie Ujścia przez
Władysława Odonica i
Świętopełka gdańskiego.
-(30 XI) Pokój w Kcyni.
1225
-(VII/16 VIII) Utrata Ziemi Lubuskiej na rzecz Ludwika turyńskiego.
- Władysław Odonic zajmuje część Ziemi Lubuskiej (tereny na północ od dolnej Warty i Odry).
1226
📖
Książę Wielkopolski, syn Ottona Władysław, z pomocą synów Jana [Zaremby], Albrechta i Wawrzyńca pustoszy i grabi klasztor w Mogilnie. - Kronika Jana Długosza-Najazd
Władysława Odonica na ziemię mogileńską.
- Spustoszenie klasztoru w Mogilnie.
-(jesień) Niszczycielski najazd Prusów na ziemię gdańską
Świętopełka (sojusznika
Odonica), sprowokowany prawdopodobnie przez Władysława i
Konrada mazowieckiego.
1227
-Najazd
Władysława Odonica na ziemię kaliską.
- Spustoszenie spichlerzy w Niedźwiedziu.
📖
Zatem roku pańskiego 1227 książę Władysław Wielki, syn Mieszka w dzień Rozdzielenia Apostołów został pobity pod Ujściem, a wojewoda [jego] wraz z wieloma innymi został zabity. - Rocznik kapituły gnieźnieńskiej
---
[...] Władysław Stary zebrawszy całą potęgę i siłę swego ludu otoczył wałem gród Ujście. Władysław Odowic w sam dzień Rozesłania Apostołów nagle wyskoczywszy z grodu na jego placówki zupełnie pokonał wojsko swego stryja, a także wojewodę jego z licznymi dostojnikami oraz niezliczonym ludem powalił i zabił. Tak to Władysław Stary zaprzestał oblegać gród i zawstydzony odstąpił od niego. - Kronika wielkopolska-(VII) Nieudane oblężenie Ujścia.
- (15 VII) Wojska Władysława (dowodzone przez wojewodę Dobrogosta) zostają rozbite przez siły Władysława Odonica pod Ujściem.
📖
Władysław Odowic po niedługiej przerwie odważnie ściga go i wbrew swemu stryjowi odzyskuje Poznań, Kalisz i inne grody swego państwa. - Kronika wielkopolska-Zajęcie Poznania i Kalisza przez
Władysława Odonica.
📖
[...] Świętopełk zaniedbywał [okazywania] mu [Leszkowi] wiernej uległości i składania danin w należnym czasie. Leszko rozważywszy to i naradziwszy się z Henrykiem Brodatym, księciem Śląska, postanowił zwołać wielkorządców innych ziem swoich dla pokonania wspomnianego wielkorządcy Świętopełka i nakazał, aby w pewnym dniu zeszli się w Gąsawie, opodal Żnina - była to posiadłość ziemska klasztoru w Trzemesznie - dla omówienia z nim spraw dotyczących pomyślności państwa; chciał też odzyskać gród Nakło, który podlegał władzy księcia Władysława Odowica. Świętopełk przybywszy tam ośmielił się wypowiedzieć wojnę panu swemu, księciu Leszkowi. Gdy książę Leszko uchylił się od tej wojny uciekając do wsi Marcinkowo, zdrajca Świętopełk podle zamordował go podczas ucieczki. Potem Świętopełk, najpodlejszy zdrajca, przywłaszczył sobie księstwo na Pomorzu. - Kronika wielkopolska-(23/24 XI) Śmierć
Leszka Białego podczas
wiecu książąt piastowskich w Gąsawie.
- Zanik formalnych pozostałości pryncypatu.
- Władzę regencyjną w księstwie krakowsko-sandomierskim obejmuje księżna-wdowa Grzymisława.
1228
📖
[...] Władysław Stary spotkawszy się ze swoim bratankiem Władysławem Odowicem, stoczył z nim walną bitwę. W tym starciu Władysław Stary odniósłszy zwycięstwo wziął do niewoli swego bratanka, księcia Władysława Odowica. - Kronika wielkopolska-(IV) Pojmanie
Władysława Odonica.
- Władysław przejmuje inicjatywę w Wielkopolsce.
-(5 V) Wiec panów małopolskich w Wiślicy.
- Objęcie władzy w Krakowie przez Władysława Laskonogiego.
-(5 V) Zjazd w Cieni
k. Kalisza.
-(lato) Ucieczka
Władysława Odonica z niewoli.
-(V/VIII) Przekazanie władzy namiestniczej (?) w Krakowie
Henrykowi Brodatemu.
-(VI-VII) Nieudany najazd
Konrada mazowieckiego na ziemię krakowską.
- (VII) Zwycięstwa Henryka nad wojskami Konrada w bitwach pod Skałą, Wrocieryżem nad Mierzawą i Międzyborzem (k. Opoczna).
1229
-(lato) Najazd
Konrada mazowieckiego (wraz z Danielem i Wasylkiem, książętami włodzimierskimi) na Wielkopolskę.
- Udana obrona oblężonego Kalisza.
-Władysław zostaje wyparty z Wielkopolski przez
Władysława Odonica.
1229/1230
-(13 V) Śmierć
Kazimierza I opolskiego.
1231
📖
[...] książę Władysław Stary przybywszy z Raciborza otoczył gród Gniezno. Lecz zatrzymawszy się jakiś czas nad zdobywaniem go i nie mogąc dokonać tego, smutny odstąpił. - Kronika wielkopolska-(wiosna) Władysław i
Henryk Brodaty najeżdżają na Wielkopolskę.
- (IV) Nieudane oblężenie Gniezna.
-(18 VIII lub 3 XI) Śmierć Władysława III Laskonogiego w Środzie Śląskiej.