Henryk V Brzuchaty (Gruby, Tłusty)
Był sam Henryk człowiekiem wysokim, tęgim do tego stopnia, że nazywano go powszechnie księciem brzuchatym. Był on człowiekiem miłującym pokój, uczciwie sprawującym rządy, prawdomównym, mającym powszechnie wielkie uznanie [...]
Kronika książąt polskich Piotra z Byczyny
1261
-(23 V) Pobyt w otoczeniu Przemysła Ottokara II w miejscowości Písek na Morawach.
-(25 XII) Prawdopodobny udział w koronacji królewskiej Przemysła Ottokara II.
1264
📖
Król Czech [...] uczynił rycerzami czterech margrabiów i [jako] piątego, księcia Polski. - Annales Ottokariani-(6 X) Henryk (albo inny książę śląski?) zostaje pasowany na rycerza przez króla czeskiego Przemysła Ottokara II.
1271
-(14 VII) Udział (wraz z ojcem i braćmi) w zjeździe pokojowym (w Pradze) króla czeskiego Przemysła Ottokara II z królem węgierskim Stefanem V.
1274
-Przejęcie księstwa jaworskiego z nadania
Bolesława Rogatki.
1277
📖
[Bolesław Rogatka] upatrzywszy tedy chwilę sposobną do wykonania zamiarów, wysławszy służalców i łotrzyków, we czwartek przed niedzielą "Reminiscere" Wielkiego Postu, dnia osiemnastego lutego, nocą wyciąga z łóżka śpiącego i więzi księcia wrocławskiego Henryka Probusa, nie obawiającego się zupełnie stryjowskiej zasadzki i odpoczywającego spokojnie we dworze i swojej wsi Jelcz. Przewozi więźnia do swego zamku Wleń, wtrąca do ciężkiego więzienia w przekonaniu, że trudami uciążliwego więzienia potrafi skłonić bratanka Henryka do ustąpienia z pewnych zamków, miast i okręgów. - Kronika Jana Długosza-(18 II)
Henryk IV zostaje porwany przez
Bolesława Rogatkę i uwięziony na zamku we Wleniu.
- Król czeski Przemysł Ottokar II przejmuje tymczasowy zarząd na księstwem wrocławskim.
📖
[...] książę legnicki Bolesław wsparty przez swoich synów: Henryka, Bolesława i Bernarda, pierwszy wyprowadził swoje wojska i najechawszy zbrojnie ziemię wrocławską, zaczął ją pustoszyć i gnębić grabieżami i pożarami. Wojska wrocławian, które ruszyły przeciw niemu, by zapobiec mszczeniu swoich pól, uderzają na niego na polach między Skorolcem i Procanem i w sobotę, w dzień Św. Jerzego mimo złych wróżb, staczają bitwę. Jedni i drudzy walczyli z wielką zawziętością i okazywali tak wielki zapał do walki, że starcie trwało niemal do wyniszczenia jednej i drugiej strony, gdyż żadna nie chciała ustąpić z pola walki. Toteż Bolesław legnicki, widząc wielką rzeź swoich i przewidując, że w końcu muszą ponieść klęskę, z jednym tylko towarzyszem uciekł z pola walki, żeby się nie dostać w ręce wrocławian. Na koniec jego starszy syn Henryk, pełniąc obowiązki wodza i żołnierza, podjął na nowo walkę, która w wielu miejscach ustała albo osłabła. Okazując upór i wytrwałość pobił na głowę wrocławian i ich wojska posiłkowe [...] Zginęła w tej walce tak niezliczona ilość ludzi, że [rycerze] legniccy, chociaż zwycięscy, nie mogli szydzić ze zwyciężonych, bo krwawo zapłacili za zwycięstwo. W tej bitwie dostaje się do niewoli książę poznański Przemysł oraz wielu podległych mu rycerzy. - Kronika Jana Długosza-Odwetowa wyprawa
Przemysła II oraz książąt głogowskich (
Henryka III,
Konrada II i
Przemka) na rzecz porwanego.
- (24 IV) Zwycięstwo wojsk legnicko-jaworskich (dowodzonych przez Henryka Brzuchatego) pod Stolcem.
- Wojska legnickie pustoszą miejscowość Hawelswerde (Bystrzyca Kłodzka) na terytorium czeskim.
-(/22 V)
Bolesław Rogatka uwalnia
Przemysła II.
ok. 1277
-Małżeństwo z Elżbietą, córką
Bolesława Pobożnego.
1278
-(26 XII) Śmierć
Bolesława Rogatki.
- Przejęcie władzy w księstwie legnickim.
- Henryk przekazuje ziemię jaworską braciom Bolkowi i Bernardowi.
ok. 1280
-Przekazanie Lwówka (wraz z okręgiem) bratu Bernardowi Zwinnemu.
1280
-Najazd na księstwo wrocławskie
Henryka IV (wraz z braćmi i margrabią brandenburskim Ottonem).
-Odwetowa wyprawa
Henryka IV na księstwo jaworskie.
1281
📖
A książę Henryk wrocławski, choć odczuwał głęboki zawód, iż w jego pułapkę wpadło mniej książąt, niż się spodziewał, nie zaniechał jednak wykonania zbrodniczego zamysłu, lecz łamiąc prawo gościnności i prawo narodów, a także prawo boskie i ludzkie, w zbrodniczy sposób sam, osobiście i przy pomocy swoich rycerzy, których spory oddział przywiózł ze sobą, więzi wymienionych książąt wielkopolskiego, legnickiego i głogowskiego pierwszego dnia po ich przybyciu na miejsce zjazdu, i uprowadzonych do Wrocławia zamyka każdego z osobna pod ścisłą strażą i w kajdanach. [...]
Książęta zaś zatrzymani przez Henryka w więzieniu, chcąc się wydostać z długotrwałej, przykrej niewoli, zawierają z nim układ w sprawie swego uwolnienia. Od księcia Wielkopolski Przemysła - choć był jego ciotecznym bratem - wytargowuje i wymusza ziemię rudzką, zwaną teraz wieluńską, twierdząc, że ona mu podlega i do niego należy, bo została niesłusznie zabrana jego przodkom. Gdy zaś od: swoich braci stryjecznych Henryka legnickiego i Henryka głogowskiego nie mógł wydrzeć żadnej części ich ziem, zobowiązuje ich, że w okresie pięciu lat będą mu służyć trzydziestu kopijnikami przeciw każdemu wrogowi w każdej potrzebie. - Kronika Jana Długosza-(II) Zjazd książąt w Sądowlu nad Baryczą.
- (9 II) Uwięzienie Henryka Brzuchatego przez Henryka IV.
- Henryk IV narzuca stosunki wasalne Henrykowi (wymuszenie militarnego wsparcia 30 kopijnikami w ciągu najbliższych 5 lat).
- (1 VI ?) Odzyskanie wolności.
1285
-(I) Zawarcie przymierza (w Cheb) z
Wacławem II przeciwko
Henrykowi IV.
1290
-(23 VI) Śmierć
Henryka IV Prawego.
- Na Ostrów Tumski przybywa Henryk głogowski (celem objęcia władzy we Wrocławiu).
- (22 VII) Patrycjat wrocławski przekazuje tron książęcy Henrykowi Brzuchatemu.
-(lato/jesień) Przekazanie Świdnicy, Ząbkowic, Strzelina i Ziębic
Bolkowi Surowemu (w zamiast za udzielenie poparcia przeciwko Głogowczykom).
-Zawarcie sojuszu z
Wacławem II.
-(lato/1 IX) Ugoda z
Henrykiem głogowskim.
- Przekazanie Chojnowa, Sycowa, Bolesławca, Gościszowa, Nowogrodźca, Ścinawy, Wińska, Urazu, Trzebnicy, Milicza i Sądowla w zamian za rezygnację Henryka z praw do Wrocławia.
1291
-(I) Wzmocnienie fosy okalającej Wrocław (poprzez wpuszczenie do niej wód rzeki Oławy).
1293
-(11 XI) Henryk zostaje porwany i uwięziony (w Głogowie) przez
Henryka głogowskiego.
1294
-(6 V)
Henryk głogowski zmusza Henryka do odstąpienia części księstwa wrocławskiego na prawym brzegu Odry (z Oleśnicą, Bierutowem, Kluczborkiem, Namysłowem, Byczyną, Świerczami i Gorzowem Śląskim).
- Odzyskanie wolności (za cenę okupu w wysokości 30000 grzywien srebra oraz obietnicy wspierania zbrojnego Henryka głogowskiego).
1295
-Wyprawa
Wacława II na Wrocław.
- Henryk prosi o pomoc brata Bolka Surowego.
- Wacław wycofuje się, wobec wrogiej postawy Bolka (który zamyka się z rycerstwem w Kamiennej Górze, grożąc atakami na Czechów).
1296
-(1 II) Henryk i
Bolko Surowy uzyskują bullę protekcyjną od papieża Bonifacego VIII.
-Przekazanie
Bolkowi grodu w Sobótce w zamian za opiekę nad małoletnimi dziećmi.
-(22 II) Śmierć Henryka V Brzuchatego w Legnicy (?).
Henryk V Brzuchaty
heraldyka:
wybrane pieczęcie:
+SIGILLVM HEINRICI DVCIS SLEZIE
+SIGILLVM DEI GRACIA DOMI hENRICI DVCIS SL'ZIE
ciekawostka:
Ok. 11 listopada 1293 roku książę Henryk Brzuchaty zażywał kąpieli w łaźni nad Odrą w pobliżu zamku wrocławskiego. Został wówczas napadnięty i uprowadzony przez spiskowców prowadzonych przez dworzanina Lutka (jego ojciec Pakosław został ścięty z rozkazu księcia za morderstwo, którego dopuścił się na sąsiedzie). Schwyciwszy przeto wspomnianego księcia posadzili szybko na konia i wkładając niegodziwie na niego płaszcz, dniem i nocą odprowadzili go do miejsca zwanego Sandwel (Sądowel nad Baryczą), a następnie przed oblicze Henryka III głogowskiego. On to przejmując go zaprowadził do Głogowa i zakuł w ciężkie okowy, i chcąc go postawić w sytuacji konieczności, kazał zrobić skrzynię z żelazną kratą, przez którą mógłby otrzymywać pokarm i oddychać, oraz inny otwór dobrze zabezpieczony zrobił, by można było usuwać odchody; trzymając go w taki sposób i dręcząc uwięzionego przez sześć miesięcy tak, że z jego ud i barków wychodziło wiele robaków, zwłaszcza że ani nie mógł stać, ani siedzieć, ani leżeć będąc tak ściśnięty. Cierpiał zaś tak bardzo, że na skutek bólu zmuszony był oddać te miasta wraz z ich okręgami, a mianowicie Namysłów, Bierutów, Kluczbork, Byczyna, Wołczyn, Góra Różana, Chojnów i Bolesławiec - oddzielone od siebie przez granice, blisko Legnicy, na moście czarnej wody. Niemniej musiał dodać trzydzieści tysięcy marek, jeśli chciał być uwolniony od tego rodzaju niewoli. Ale on nawet po uwolnieniu zawsze już chorował i nigdy nie wrócił do zdrowia jak długo żył.
ważniejsze fundacje:
| 1296-1314 | klasztor i kościół (Św. Katarzyny) dominikanek we Wrocławiu (budowa ukończona przez Bolesława Rozrzutnego) |
|---|
przyczyna śmierci:
osłabienie organizmu spowodowane ciężkimi warunkami więzienia
pochówek:
