rok | okoliczności, uwagi | kandydaci (wybrani, data wyboru) |
---|
1573 | brak ustalonej tradycji elekcji; kwestia zobowiązań króla (pacta conventa, artykuły henrykowskie); Jan Kostka ostatecznie popiera kandydaturę Walezego; wysunięcie kandydatury mało znanego szlachcica "Badury" jako odpowiedź na żądania szlachty, aby na tron wybrać "Piasta"; car Iwan Groźny popierany przez Litwę, lecz jego kandydatura upada ze względu na propozycję odłączenia Litwy od Korony i przyłączenia do Moskwy; kandydatura francuska popierana przez wpływową (szczególnie pośród szlachty mazowieckiej) Annę Jagiellonkę, łudzoną obietnicą małżeństwa z Walezjuszem | - książę andegaweński Henryk Walezy (11 V)
- car Iwan IV Groźny
- carewicz Fiodor I Iwanowicz
- arcyksiążę Ernest Habsburg
- król szwedzki Jan III Waza
- książę Ferrary, Modeny i Reggio, Alfons II d'Este
- burgrabia praski Wilhelm z Rożemberku
- Jan Kostka, prezes Komisji Morskiej
- sędzia bydgoski Wawrzyniec Słupski ("Badura")
|
1575 | Jan Kostka i Andrzej Tęczyński wycofują się popierając Annę Jagiellonkę; cesarz Maksymilian ogłoszony królem przez prymasa Uchańskiego; Anna Jagiellonka zostaje obwołana królem Polski, a Stefan Batory zgadza się zostać jej mężem i zostaje poparty przez sejmiki (a także posiada poparcie tureckie); Iwan Groźny niezadowolony z wyniku elekcji deklaruje zbrojne poparcie dla cesarza Maksymiliana | - cesarz Maksymilian II Habsburg (12 XII)
- car Iwan IV Groźny
- carewicz Fiodor I Iwanowicz
- król szwedzki Jan III Waza
- arcyksiążę Ernest Habsburg
- arcyksiążę Ferdynand II Habsburg
- królewna Anna Jagiellonka (15 XII)
- wojewoda siedmiogrodzki Stefan Batory (15 XII)
- książę Ferrary i Modeny, Alfons II d'Este
- wojewoda sandomierski Jan Kostka
- wojewoda bełski Andrzej Tęczyński
- burgrabia praski Wilhelm z Rożemberku
|
1587 | Maksymilian Habsburg pokonany zbrojnie przez stronników Zygmunta Wazy (Jan Zamoyski wygrywa bitwę pod Byczyną, bierze do niewoli arcyksięcia i zmusza go do rezygnacji z pretensji do polskiego tronu); Zygmunt zostaje wybrany wyłącznie przez elektorów polskich, co początkowo stanowiło przedmiot konfliktu z Litwinami, jednak sytuację uspokaja sejm koronacyjny | - królewicz szwedzki Zygmunt Waza (19 VIII)
- car Fiodor I Iwanowicz
- arcyksiążę Maksymilian III Habsburg der Deutschmeister (22 VIII)
- arcyksiążę Ferdynand II Habsburg
- arcyksiążę Maciej II Habsburg
- arcyksiążę Ernest Habsburg
|
1632 | zgodna elekcja; brak większej opozycji; kandydatura Władysława Zygmunta Wazy popierana również przez papieża Urbana VIII | - królewicz Władysław Zygmunt Waza (8 XI)
- król szwedzki Gustaw II Adolf
|
1648 | trudna sytuacja wewnętrzna, w związku z wybuchem powstania Chmielnickiego; Karol Ferdynand (popierany przez stronnictwo "wojenne": m.in. przez Jeremiego Wiśniowieckiego, większość senatorów i niemal wszystkich biskupów) rezygnuje (11 XI) na wieść o poparciu kandydatury Jan Kazimierza przez Bohdana Chmielnickiego, jak również wobec sprzeciwu szlachty wyznania ewangelickiego, obawiającej się zaostrzenia polityki kontrreformacji | - królewicz Jan Kazimierz Waza (17 XI)
- królewicz Karol Ferdynand Waza
|
1669 | zwycięstwo mało znanego "Piasta" zaskoczeniem dla podzielonej magnaterii; car i carewicz rezygnują wobec wrogiej postawy Turcji; odrzucenie kandydatury "Wielkiego Kondeusza" przez szlachtę po ujawnieniu, iż jest on wspierany przez silne stronnictwo magnaterii (z Janem Sobieskim i prymasem Prażmowskim na czele); niechętna postawa szlachty wobec zagranicznych kandydatur i machinacjom obcych dworów | - Michał Korybut Wiśniowiecki (19 VI)
- książę lotaryński Karol V Leopold
- książę Ludwik II de Condé ("Wielki Kondeusz")
- książę Henryk Juliusz de Condé d'Enghien
- car Aleksy I Michajłowicz
- carewicz Aleksy Aleksiejewicz
- carewicz Fiodor III Aleksiejewicz
- książę neuburski Filip Wilhelm
- była królowa szwedzka Krystyna
- Dymitr Wiśniowiecki
- Aleksander Janusz Ostrogski-Zasławski
- Aleksander Polanowski
- chan krymski Aadil Girej
- mnich włoski Barnabita
|
1674 | po zwycięstwie pod Chocimiem nad Turkami przez hetmana Jana Sobieskiego; Jan Sobieski popierany przez Francję; "Wielki Kondeusz" wycofuje się i popiera Filipa Wilhelma Neuburskiego | - marszałek i hetman wielki koronny Jan Sobieski (21 V)
- książę lotaryński Karol V Leopold
- książę neuburski Filip Wilhelm
- carewicz Fiodor III Aleksiejewicz
- książę Ludwik II de Condé ("Wielki Kondeusz")
- książę duński Jerzy
- książę siedmiogrodzki Michał Apaffy
|
1697 | elektor bawarski rezygnuje w wyniku tzw. ustaleń brukselskich z domem Habsburgów; prymas Michał Stefan Radziejowski po dwudniowym liczeniu głosów ogłasza zwycięstwo kandydata francuskiego i opuszcza sejm elekcyjny, nie zważając na to, iż podczas nocy zwolennicy królewicza Jakuba Sobieskiego wyrazili gotowość do poparcia Wettina; Fryderyk August ogłoszony królem przez biskupa kujawskiego Stanisława Dąmbskiego; energiczne działania Sasa, niemrawe Francuzów (fiasko desantu pod Gdańskiem) | - Franciszek Ludwik de Bourbon, książę Conti (27 VI)
- książę neuburski Karol Filip
- elektor saski Fryderyk August I Wettin (27 VI)
- książę Leopold Ludwik Lotaryński
- margrabia badeński Ludwik Wilhelm
- królewicz Jakub Ludwik Sobieski
- elektor bawarski Maksymilian II Emanuel
- książę Livio Odeschalchi, bratanek papieża Innocentego XI
|
1704 | wybrany pod osłoną wojsk szwedzkich | - Stanisław Leszczyński (12 VII)
|
1733 | Dom Manuel de Bragança wycofuje się; obce wojska w kraju (Rosja popiera Wettina obawiając się Stanisława Leszczyńskiego - teścia króla Francji, Ludwika XV); konfederacje szlacheckie popierają różnych kandydatów | - Stanisław Leszczyński (12 IX)
- infant portugalski Dom Manuel de Bragança
- elektor saski Fryderyk August II Wettin (5 X)
|
1764 | elektor saski wysuwa swą kandydaturę w 1763 roku, ale pod koniec tego roku umiera; decydujący wpływ Rosji (Stanisław Poniatowski - królem na życzenie carycy Katarzyny II) | - stolnik litewski Stanisław Antoni Poniatowski (7 IX)
- książę Adam Kazimierz Czartoryski
- Michał Kazimierz Ogiński
- hetman wielki koronny Jan Klemens Branicki
- elektor saski Fryderyk Chrystian Wettin
|