Janusz II płocki
Był znakomitym i prześwietnym panem oraz sprzymierzeńcem Zakonu; pozostawał również z wielkim mistrzem w stosunkach osobistej przyjaźni.
fragment relacji krzyżackiej z 1495 roku
rodzice ⇒ drzewo genealogiczne |
---|
Bolesław IV warszawski | Barbara, córka Aleksandra (Olelka) Włodzimierzowicza, księcia kijowskiego, bratanka Władysława II Jagiełły |
życie |
---|
1452/1454 albo 1455 - 16 II 1495 (Różan) |
panowanie |
---|
1454-1462: Ciechanów, Czersk, Liw, Warszawa, Wyszogród, Zakroczym (formalne współrządy) 1462-1471: Ciechanów, Czersk, Liw, Płock, Warszawa, Wizna, Wyszogród, Zakroczym, Zawkrze (formalne współrządy) 1471-1475: Ciechanów, Łomża, Maków, Różan 1475-1479/80: Ciechanów, Łomża, Maków, Płock, Różan, Wizna, Zawkrze 1479/80-1484: Ciechanów, Łomża, Maków, Płock, Płońsk, Różan, Wizna, Zawkrze 1484-1488: Błonie, Ciechanów, Kamieniec, Łomża, Maków, Płock, Płońsk, Różan, Tarczyn, Wizna, Zawkrze 1488: Nur, Warszawa 1488-/1492: Błonie, Ciechanów, Kamieniec, Łomża, Maków, Płock, Płońsk, Różan, Tarczyn, Wizna, Wyszogród, Zawkrze /1492-1495: Błonie, Ciechanów, Kamieniec, Łomża, Maków, Nowe Miasto, Płock, Płońsk, Różan, Tarczyn, Wizna, Wyszogród, Zawkrze |
1454
📖
Książę Bolesław mazowiecki dnia dziesiątego września zmarł religijnie i pobożnie w swoim dworze Opinogóra i został pochowany w kolegiacie warszawskiej. - Kronika Jana Długosza-(10 IX) Śmierć
Bolesława IV warszawskiego.
- W imieniu małoletnich książąt Konrada, Kazimierza III, Bolesława V i Janusza II władzę regencyjną w księstwie czersko-warszawskim obejmuje ich babka, Anna Fiodorówna, wdowa po Bolesławie Januszowicu.
1458
-(25 V) Śmierć regentki Anny Fiodorówny.
- Władzę regencyjną w księstwie czersko-warszawskim i opiekę nad nieletnimi książętami obejmuje ich matka, Barbara Olelkówna, wdowa po Bolesławie IV.
1461/1462
-(31 XII 1461/1 I 1462) Śmierć Siemowita VI płockiego.
- Władzę w ziemi płockiej, bełskiej, rawskiej i wiskiej przejmuje rada regencyjna z biskupem płockim, Pawłem Giżyckim w imieniu małoletniego Władysława II, pozostającego do tej pory pod opieką Siemowita VI.
1462
-(26/27 II) Śmierć Władysława II płockiego.
- Katarzyna Siemowitówna, ciotka Władysława II, przejmuje władzę w ziemi płockiej, płońskiej, wiskiej i Zawkrzu.
- (III) Oddziały Katarzyny oblegają zamek w Rawie, broniony przez starostę Grota z Nowego Miasta (dążącego do przyłączenia miasta do Polski).
- Wycofanie się wojsk oblężniczych, wobec groźby wojny z Królestwem Polskim.
- (14 IV) Katarzyna przekazuje Konradowi, Kazimierzowi III, Bolesławowi V i Januszowi swoje prawa do ziemi płockiej, płońskiej, wiskiej i Zawkrza.
- Konrad zostaje uznany za pełnoletniego, celem przejęcia praw do przekazanego władztwa w imieniu swoim i braci.
- (20 IV) Kazimierz Jagiellończyk zajmuje i wciela do Korony ziemię bełską.
- (11-25 XI) Sejm walny w Piotrkowie.
- Sąd zatwierdza inkorporację ziemi rawskiej (7 XII) i gostynińskiej (17 XII) do Korony.
1463
-(12 III)
Konrad, Kazimierz III, Bolesław V i Janusz potwierdzają przywilej dla Płocka, nadany przez Władysława I w roku 1435.
1471
-(3 IV) Zjazd generalny w Zakroczymiu.
- Podział dzielnicy mazowieckiej pomiędzy braćmi.
- Janusz obejmuje samodzielne rządy w ziemi ciechanowskiej, łomżyńskiej i różańskiej.
1472
-Trakat z Zakonem Krzyżackim.
1475
-(10 IX/) Brat Kazimierz III przekazuje (sprzedaje) Januszowi ziemię płocką, wiską i zawkrzeńską, w związku z konsekracją na biskupa płockiego.
1476
-(22 I/2 II) Bolesław V i Janusz podejmują nieudaną próbę zbrojnego wkroczenia do Sochaczewa i przejęcia miasta wraz z okręgiem.
- (2 II) Kazimierz Jagiellończyk przybywa do Sochaczewa i przejmuje całą dzielnicę z rąk księżnej Anny, wdowy po Władysławie I płockim.
- (4 II) Włączenie ziemi sochaczewskiej do Korony.
1478
-(/19 IX) Podczas wyprawy przeciwko Krzyżakom wojska królewskie
Kazimierza Jagiellończyka dokonują (przypadkowego?) zajęcia kilku wsi w ziemi zawkrzeńskiej.
1479/1480
-(2 VI 1479/5 VII 1480) Śmierć Katarzyny Siemowitówny.
- Janusz przejmuje władzę w ziemi płońskiej, dotychczasowej oprawy wdowiej Katarzyny.
1484
-(V) Wysłanie poselstwa do
Kazimierza Jagiellończyka przebywającego w Grodnie (prawdopodobnie w celu poinformowania króla o zamiarach dalszego powiększenia władztwa na skutek transakcji finansowych z braćmi).
-(VIII) Janusz odkupuje od brata Bolesława V powiaty kamieniecki i błoński (za łączną kwotę 2000 grzywien) oraz powiat tarczyński.
1488
📖
Roku Pańskiego 1488 w niedzielę po święcie św. Marka Ewangelisty [27 kwietnia] najjaśniejszy książę świętej pamięci Bolesław zakończył życie o wschodzie słońca w Łomży, którego najjaśniejszy książę Janusz z żalem sprowadził stamtąd do Warszawy we wtorek po jego śmierci przed świętem św. Filipa i Jakuba apostołów [29 kwietnia], i tego dnia jego ciało złożył w kościele św. Jerzego poza murami, które było w tymże kościele przez trzynaście dni, gdyż panowie ziemi [warszawskiej], starosta i mieszczanie nie chcieli wpuścić do miasta pana Janusza bez księcia Konrada, i wreszcie książę Konrad przybył do Warszawy w niedzielę w dzień św. Floriana [4 maja] i zatrzymał się w spichlerzu pana [Jana] Balcera poza miastem, ponieważ i jego samego nie chcieli wpuścić jak tylko z bratem księciem Januszem z powodu nieporozumień powstałych z obu stron itd. I wreszcie pertraktowali między sobą o pogrzebie i ugodzie przez cztery dni itd., piątego zaś dnia, mianowicie w czwartek w dzień św. Stanisława [8 maja] po śniadaniu, sam książę Konrad zrezygnował z pogrzebu i ugody i z własnej woli wyjechał z miasta do Czerska. Ponownie przywołany i poproszony przez rodzonego brata, panów i mieszczan, aby powrócił na pogrzeb brata i do ojcowizny w następny poniedziałek [tj. 12 maja], odmówił powrotu i panowie ziemscy jednogłośnie z mieszczanami, wprowadzili do miasta księcia Janusza z ciałem zmarłego brata i urządziwszy uroczyście pogrzeb w poniedziałek w Dni Krzyżowe [12 maja] uznali zgodnie samego księcia Janusza za pana. I w końcu Jego Wysokość potwierdził wszystkim prawa i przywileje tak duchownym jak i świeckim i spłacił dostatecznie za zmarłego brata długi i zobowiązania. - fragment księgi skarbowej Janusza II-(27 IV) Śmierć brata Bolesława V, księcia warszawskiego.
- (4 V) Patrycjat miejski Warszawy opowiada się przeciwko Konradowi i uniemożliwia mu wjazd do miasta.
- Warszawa zostaje włączona do władztwa Janusza.
-(ok. 14 VII) Porozumienie z bratem
Konradem.
- Konrad przekazuje Januszowi Wyszogród i kwotę 1975 florenów w zamian za władzę w ziemi warszawskiej i nurskiej.
1488/1492
-(25 VII 1488/13 II 1492) Śmierć matki Barbary.
- Objęcie władzy w Nowym Mieście, dotychczasową oprawą wdowią Barbary.
1489
-(6 III) Janusz powtarza i potwierdza przywilej dla Płocka, nadany przez Władysława I w roku 1435.
-(29 XI-1 XII) Wizyta w Ciechanowie nowo obranego wielkiego mistrza Zakonu Krzyżackiego, Jana von Tieffen.
- Przyjęcie Janusza w poczet honorowych członków zakonu jako tzw. familiaris.
1490
-(I) Jan Giżycki, dworzanin królewski i dzierżawca dóbr książęcych w Wielkiej Woli (pod Warszawą), w związku z zatargiem o charakterze skarbowym, najeżdża Warkę, należącą do
Konrada.
1492
-(7 VI) Śmierć
Kazimierza Jagiellończyka.
- Prymas Zbigniew Oleśnicki młodszy popiera kandydaturę Janusza na tron polski.
- (VIII) Janusz i Konrad przybywają na zjazd elekcyjny w Piotrkowie z orszakiem 1500 zbrojnych.
- (27 VIII) Elekcja Jana Olbrachta na tron polski (dokonana m.in. dzięki energicznym działaniom Fryderyka Jagiellończyka, w zastępstwie prymasa przebywającego w obozie książąt mazowieckich).
1495
-(16 II) Śmierć Janusza II płockiego w Różanie.
- Konrad wkracza zbrojnie do Płocka.
- (VII) Jan Olbracht zwołuje pospolite ruszenie województwa inowrocławskiego, brzeskiego i ziemi dobrzyńskiej.
- (VIII) Wojska mazowieckie wycofują z księstwa płockiego.
- (13 VIII) Włączenie ziemi płockiej, płońskiej, wiskiej i Zawkrza do Królestwa Polskiego.
heraldyka:
wybrane pieczęcie:
s johannis dei gracia ducis mazovie russie domi et heredis czechanovien
ciekawostka:
W styczniu 1478 poseł książąt mazowieckich Konrada III, Bolesława V i Janusza II przybył na sejm do Piotrkowa, gdzie ofiarował królowi Kazimierzowi Jagiellończykowi dar w postaci... żywego tura. Gest ten miał prawdopodobnie załagodzić napięte wówczas stosunki pomiędzy Piastami mazowieckimi i polskim królem. Prezent musiał spodobać się Kazimierzowi, gdyż odwdzięczył się darem w postaci dziesięciu łokci (ok. 6 metrów) cennego sukna florenckiego.
ciekawostka:
Książę Janusz cierpiał na nieznaną bliżej chorobę oczu, na co wskazują wydatki na lekarzy i medykamenty ujawnione w rachunkach książęcych.
ciekawostka:
W inwentarzu skarbca księcia Janusza z roku 1495 znajduje się informacja, iż posiadał on aż 3 "rogi jednorożca". W rzeczywistości były to kły narwala - towar niezwykle drogi i ekskluzywny, którego posiadaniem szczycić mogli się wyłącznie najdostojniejsi władcy ówczesnej Europy. Uważano, iż "róg jednorożca" chronił przed chorobami, czarami i truciznami. Co ciekawe, w tym samym czasie królowie polscy dysponowali tylko jednym "rogiem jednorożca" i dopiero inwentarz skarbca krakowskiego z roku 1532 informuje o 3 egzemplarzach tego niezwykłego trofeum.
ważniejsze fundacje:
ok.1488 | zamek w Ciechanowie (rozbudowa) |
---|
przyczyna śmierci:
nieznana (możliwe otrucie: jak donosi jedno z krzyżackich źródeł, książę den eynen tag gesunt, den andern todt (jednego dnia zdrowy, drugiego martwy); znana jest również inna relacja krzyżacka: z powodu niezwykłej lubieżności zmarł nagle i niespodziewanie oraz bezdzietnie; 27 lutego 1494 roku książę Janusz nakazał sporządzenie inwentarza swojego skarbca z zamku w Ciechanowie, w celu przekazania bratu Konradowi całej jego zawartości po swojej śmierci - może to oznaczać, iż ok. 40-letni książę przewidywał swoją rychłą śmierć)
pochówek: