Mieszko III Stary
Zachwycały się nim kraje ościenne, sprzyjała mu zewsząd świetność władców, nawet najodleglejszych, rosła wszelka chwała zachwytów, uśmiechał się wdzięk fortuny. Nigdy mu nie brakło ani spełnienia życzeń, ani wojennych triumfów [...] Uczestnik wszelkich szczęśliwości, jeżeli w ogóle [o rzeczach] doczesnych tak mówić można, wszelkie wyobrażenia o szczęściu przerastał [ciesząc się] znakomitym i licznym potomstwem płci obojga.
Mistrza Wincentego Kronika Polska
1136/1138
-Małżeństwo z Elżbietą, córką Stefana II, króla Węgier (?).
1138
📖
Roku Pańskiego 1138, w wieku 56 lat, w klasztorze braci Św. Benedykta, [pod wezwaniem] Św. Trójcy zlokalizowanym w Sochaczewie, szczęśliwie zasnął w Panu [...] B[olesław] Krzywousty. - Rocznik świętokrzyski nowy (rękopis sochaczewski)-(28 X) Śmierć ojca
Bolesława Krzywoustego.
- Przejęcie dzielnicy poznańskiej.
1141
-Wiec w Łęczycy.
1142
-(zima) Wyprawa Rusinów (sprzymierzonych z
Władysławem) na Mazowsze
Bolesława Kędzierzawego.
- Zdobycie i zniszczenie Czerska przez najeźdźców.
1142/1143
📖
[Władysław] stłumiwszy w sobie uczucie braterskiej miłości usposabia się wrogo i z okrutną zaciekłością prześladuje małoletnich jeszcze braciszków, a zająwszy ich grody, postanawia ich wydziedziczyć. - Mistrza Wincentego Kronika Polska-
Władysław zajmuje niektóre grody braci przyrodnich.
1144
-(27 VII) Śmierć matki
Salomei z Bergu.
1145
📖
I rzekł Wsiewołod: "Wzywa mnie Władysław, lacki kniaź, na braci swoich". I rzekł Igor: "Nie chodź ty, lecz pójdziemy my". I poszedł Igor z bratem swoim Światosławem i z Włodzimierzem, a Iziasław Mścisławicz zachorował i poszedł od Włodzimierza, ale Światosław Wsiewołodycz poszedł. I poszli do środka ziemi lackiej. Spotkali braci dwóch Władysławowych - Bolesława i Mieszka, stojących za błotem. I przejechali na tamtą stronę. I pokłonili się [tamci] Igorowi i braciom jego i całowali krzyż między sobą, i tak rzekli: "Jeżeli kto przestąpi krzyżowe całowanie, na tego będą wszyscy". I dali bratu swojemu Władysławowi cztery grody, a Igorowi z braćmi Wiznę. I tak powrócili do siebie, mnogi łup wziąwszy. - Latopis kijowski
---
Otóż Władysław, niezbyt ufając swoim zastępom, zaciągnął cudzoziemskie, które tamci [książęta-juniorzy] małą garstką pobili tak, że jak wieść niesie, rzeka Pilica, nad którą stoczono walkę, wezbrała od ich krwi. - Mistrza Wincentego Kronika Polska-Najazd
Władysława (z posiłkami ruskimi) na ziemię łęczycko-sieradzką.
- Rozbicie wojsk Władysława w bitwie nad Pilicą (?).
- Porozumienie pokojowe.
-(23-24 IV) Zjazd książąt-juniorów w Gnieźnie i Trzemesznie.
1146
-(zima) Bunt możnowładztwa przeciwko władzy
Władysława.
-
Władysław zrywa pokój z braćmi.
📖
Przeto Władysław, bynajmniej nie ufając swoim, ściąga zastępy z obcych narodów i każe im godzić na zgubę braci. Ci nie spodziewając się na przyszłość żadnej skutecznej pomocy schronili się wreszcie z bratem Mieszkiem do miasta Poznania, które jedyne pozostało na ich obronę. [...]
I podczas gdy Władysław przez jakiś czas przebywał przy oblężeniu grodu poznańskiego, niosąc ziemiom polskim zagładę przy pomocy barbarzyńskiego ludu swego wojska, Jakub I, arcybiskup gnieźnieński, zbliżywszy się do wojskowych placówek wjechał do obozu Władysława siedząc na swoim małym wózku i karcąc upomniał go pod groźbą kary Bożej, aby zaniechał prześladowania braci i [...] aby starał się przejednać braci i odszedł do swoich ziem. A gdy on jak faraon z sercem zatwardziałym wzgardził usłuchaniem napomnień czcigodnego arcybiskupa, ten wnet skrępował go tamże więzami klątwy jako pyszałka i wroga wiary chrześcijańskiej. - Kronika wielkopolska
---
[Władysław] już rozwinął dokoła całą pomysłowość, całą potęgę sztuki oblężniczej, tym bezpieczniejszy, im większe miał wojsko. Tymczasem młodzi umyślnie ukryli się z małą wprawdzie, lecz zaprawioną w boju garstką, potajemnie naradzając się nad ruszeniem grodowi na odsiecz. [...] [Juniorzy] idą z wolna naprzód na nieprzyjaciela, podkradają się ostrożnie, z dala od obozu pochwytują straże wrogów, wiążą [je], wymuszają [na nich] wydanie tajemnic obozowych. Poznają, że przeciwnik nic nie podejrzewa i wśród uczty gnuśnieje w swawolnej beztrosce. [...] Rzucają się na ucztujących, powalają niebacznych, zabijają oszołomionych. Przez otwarte bramy wypadają grodzianie, wybiega z grodu załoga: ze wszystkich stron rozpraszają gromady nieprzyjaciół, spychają powolnych, wypatrują uciekających i wszędzie szaleją jak lwy wśród trzody kóz. - Mistrza Wincentego Kronika Polska
---
[Władysław] następnie zwrócił się do swych braci i przysięgą potwierdził wiarę i pokój z nimi. - Roczniki magdeburskie-(III-V) Ofensywa seniora (przy wsparciu ruskim) na Mazowszu i w Wielkopolsce.
- Początkowe sukcesy Władysława.
- (V) Udana obrona oblężonego Poznania.
- Zawarcie układu rozejmowego.
📖
Tymczasem Bolesław i Mieszko, już nie jako małoletni, lecz jako najdzielniejsi z książąt, ściskają Kraków potężnym oblężeniem i ową tygrysicę, która broniła zamku, zmuszają do poddania się. Ona, wyparta wreszcie z grodu i wyzuta z mienia, musiała pójść za mężem i wraz z nim zmarniała wśród utrapień wygnania. - Mistrza Wincentego Kronika Polska-(VI) Ponowny wybuch walk (spowodowany obawą juniorów przed interwencją niemiecką).
- (VI/VII) Zajęcie większości grodów śląskich i małopolskich.
- (VII) Książęta-juniorzy zdobywają Kraków.
-Przejęcie władzy przez
Bolesława Kędzierzawego.
📖
Książęta przybyli do króla, a przyrzekłszy trybut otrzymali z rąk jego swą ojcowiznę. - Roczniki magdeburskie-(16 VIII-IX) Wyprawa Konrada III na Polskę w celu odzyskania tronu dla
Władysława.
- Juniorzy wypłacają okup Konradowi III.
- (IX) Wycofanie się wojsk niemieckich.
1147
-(12 IV) Papież Eugeniusz III wzywa do udziału w krucjacie przeciwko Słowianom Połabskim.
-(VIII-IX)
Udział w krucjacie przeciwko Połabianom.
1148
-(6 I) Polsko-niemieckie pertraktacje w Kruszwicy.
- Zażegnanie groźby zbrojnej interwencji niemieckiej w Polsce.
1149
-Legat papieski Gwidon rzuca klątwę na juniorów.
- Zatwierdzenie klątwy przez papieża Eugeniusza III.
- Bojkot interdyktu przez Episkopat, książąt i możnowładztwo polskie.
1150/1154
-Śmierć Elżbiety.
1151/1154
-Małżeństwo z Eudoksją, córką wielkiego księcia kijowskiego.
1157
📖
Cesarz Fryderyk, połączywszy się z księciem Władysławem [II Przemyślidą] i bratem jego Dypoldem, z silnym wojskiem najechał Polskę, poddał jej książąt Bolesława i Mieszka pod swoje panowanie, wziął niezliczone pieniądze w złocie i srebrze i następnie - w celu utwierdzenia i ustalenia pokoju przyjmując ich synów jako zakładników - wrócił, osiągnąwszy zwycięstwo według swojego życzenia. - Kronika Sazawska
---
[Polacy] gwałtownie przestraszyli się, i nie spodziewając się już niczego oprócz zguby i zniszczenia kraju, ze strachu przed nami spalili silnie obwarowane grody Głogów i Bytom oraz wiele innych, których nieprzyjaciel wpierw nie zajął, a sami uciekli sprzed naszego oblicza, chociaż z pomocą sąsiednich ludów, tj. Rusinów, Kumanów, Połowców, Prusów, Pomorzan zebrali ogromne wojsko. [...]
[...] na terytorium Krzyszkowa, wspomniany książę Bolesław, upadłszy do stóp majestatu naszego, za wstawiennictwem książąt w takim porządku został przyjęty do naszej łaski: najpierw musiał przysiąc w imieniu własnym i wszystkich Polaków, że jego brat wygnaniec nie został wygnany na hańbę cesarstwa rzymskiego; następnie przyrzekł, że da nam dwa tysiące grzywien i książętom tysiąc, a żonie naszej dwadzieścia grzywien złota i dworowi naszemu dwieście srebra z powodu tego lekceważenia, że nie przybył na nasz dwór i za swój kraj nie złożył nam należnego hołdu wierności. Przysiągł również, że weźmie udział w wyprawie do Italii. Następnie przysiągł, że przybędzie do Magdeburga na nasz zjazd, który ma się odbyć w dniu Bożego Narodzenia, aby dać wyczerpującą odpowiedź w sprawie wygnanego brata swego. I gdy nam złożono przysięgę wierności i gdy dla poręki [...] przyjęliśmy jako zakładników Kazimierza, brata księcia, oraz innych wielmożów, wracamy z chwałą prowadzeni przez Boga. - fragment listu cesarza Fryderyka Barbarossy do Wibalda z Korbei, opata w Stablo-(21 VIII) Armia cesarza Fryderyka Barbarossy (wsparta przez wojska czeskie Władysława II i Dypolda I Przemyślidów) wkracza do Polski w celu odzyskania tronu dla
Władysława.
- Bolesław i Mieszko nie podejmują otwartej walki i palą grody w Głogowie i Bytomiu.
- Wojska cesarskie wkraczają do Wielkopolski.
- (30 VIII) Układ w Krzyszkowie.
- Złożenie hołdu lennego przez juniorów.
- Zobowiązanie do wypłaty kontrybucji, udziału w wyprawie włoskiej cesarza oraz do stawienia się w Boże Narodzenie w Magdeburgu.
- Wysłanie brata Kazimierza na dwór cesarski jako zakładnika.
1159
-
Bolesław (wraz z Mieszkiem i
Henrykiem) udziela dyplomatycznego wsparcia księciu halickiemu Jarosławowi Ośmiomysłowi w jego sporze z Iwanem Rościsławiczem, księciem dźwinogrodzkim.
1166
📖
Pełnoletni już Kazimierz podobnym testamentem odziedziczył księstwo po zmarłym bracie Henryku. - Mistrza Wincentego Kronika Polska
---
W roku 1166 rządzili w Polsce najspokojniejsi książęta Bolesław, Mieszko, Kazimierz. Czwarty ich brat, książę Henryk bez potomka umarł. Ziemie jego zostały podzielone na trzy części. Okazalsza część i siedziba jego władztwa, to jest Sandomierz przypadła starszemu bratu Bolesławowi. - fragment dokumentu kancelarii kapituły krakowskiej z dnia 31 XII 1167-(18 X) Śmierć brata
Henryka sandomierskiego.
- Bolesław włącza Sandomierz i Lublin do dzielnicy senioralnej i wydziela Mieszkowi (albo jego synowi Stefanowi) miejscowości Żarnów, Małogoszcz i Skrzynno (?).
1167/1168
📖
[...] pierwsi z książąt, Jaksa mianowicie oraz ów sławny Świętosław [...] i prawie wszyscy dostojnicy nakłaniali mnie [Kazimierza] usilnie, chociaż się opierałem, do tego panowania, abym wygnawszy najmiłościwszego księcia, brata mego Bolesława, po nieszczęsnym przywłaszczeniu [sobie tronu] bezpieczniej panował. Ale ja wolałem uścisk bratniej miłości przenieść nad wszelkie panowanie [...] - Mistrza Wincentego Kronika Polska-(19 VI 1167/1 III 1168) Udział w wiecu opozycji w Jędrzejowie, połączonym z konsekracją kościoła klasztornego.
- Możni pod przywództwem Jaksy z Miechowa i Świętosława z Łabędziów planują rokosz przeciwko Bolesławowi.
ok. 1173
-Przymierze z książętami zachodniopomorskimi.
1173
📖
Otóż po śmierci Bolesława nastąpił brat jego, trzeci Mieszko, który jako wiekiem najbliższy bratu zaraz po nim objął władzę bez żadnej przerwy w następstwie panowania. - Mistrza Wincentego Kronika Polska-(5 I) Śmierć
Bolesława Kędzierzawego.
- Mieszko obejmuje władzę w Krakowie.
1175
-Wiec książąt piastowskich w Grodźcu.
1177
-(26 IV) Wiec książęcy w Gnieźnie.
📖
1177. Kazimierz wkroczył do Krakowa w celu opanowania go. - Rocznik kapituły krakowskiej
---
[Kazimierz] udaje się do Krakowa po kryjomu z małym orszakiem, dbając o to, żeby zajęcie jego nie wydało się raczej czynem gwałtu niż następstwem dobrowolnego wyboru obywateli. Liczne wojska zabiegają mu drogę z niewypowiedzianą radością [...] Również bramy miasta, choć zabezpieczone niezwyciężoną strażą, bez wezwania stają otworem, a z zamku wybiegają ci, których Mieszko postawił na czele załogi miasta, i wszyscy biją czołem u podnóżka Kazimierza. [...] książę od wszystkich hołd odbiera. - Mistrza Wincentego Kronika Polska-(26 IV/21 XI) Bunt możnowładztwa krakowskiego przeciw rządom wielkopolskich urzędników Mieszka.
1177 albo 1179
📖
Atoli opuszczają go [Mieszka] i jego ulubieńcy, niepomni zgoła wielkich dobrodziejstw. Wśród nich książę Odo, pierworodny jego syn, jako najzaciętszy wróg usiłuje usunąć korzeń własnego pnia, na własną głowę sprowadza pożar, z zaciętością wielką nastając na zgubę ojca [...] aby odsunąć od panowania synów macochy, którym ojciec przyrzekł dziedzictwo po sobie. - Mistrza Wincentego Kronika Polska
---
1179. Mieszko Stary ucieka. - Rocznik kapituły poznańskiej
---
[Mieszko] opuszczony niemal przez wszystkich, ustąpił równocześnie z ojczyzny i królestwa, zadowalając się wraz z żoną i trzema synami miasteczkiem Raciborzem. - Kronika wielkopolska-Mieszko zostaje wygnany z Wielkopolski przez swojego syna,
Odona.
📖
Również wszyscy naczelnicy Pomorzan nie tylko odmawiają posłuszeństwa, ale i swój oręż wrogo przeciw niemu obróciwszy wszyscy cieszą się [z tego], że podlegają władzy Kazimierza. - Mistrza Wincentego Kronika Polska-Wystąpienie Pomorzan przeciwko władzy Mieszka.
ok. 1180
📖
Atoli Mieszko zwraca się do cesarza z prośbą o wstawiennictwo [i] wobec senatu cesarza Fryderyka z żalem uskarża się [...]. Ani jednak odwoływanie się do prawa, ani siła wymowy, ani pośrednictwo przyjaciół, ani usilne prośby, ani zapewnienia wierności nie mogły mu nic pomóc, gdyż zalety Kazimierza, chociaż nieobecnego, dowodnie przeciwdziałały. - Mistrza Wincentego Kronika Polska-Nieudane zabiegi Mieszka na dworze cesarskim o odzyskanie władzy.
ok. 1181
📖
Mówi więc Mieszko do brata: "Czy ty nie wiesz, że Bolesław Władysławowic [Wysoki] jest naszym wspólnym wrogiem? On bowiem pragnie naszą wolność zaprzedać Niemcom, aby za cenę danin składanych przez innych ulżyć swojej u nich niewoli. On ciągle depcze nam po piętach, to aby zemścić się na nas za krzywdy ojca, to aby zniszczywszy nas zupełnie, sam - nie daj Boże - zagarnął wolny pryncypat. [...] Jeśli więc jego porzucisz, ja odstępuję od skargi i zrzekam się całkowicie prawa pierworództwa". Skoro więc łatwowierny Kazimierz go odtrącił, chytry Mieszko wnet zaprzysiągł mu [Bolesławowi Wysokiemu] więzy przyjaźni. - Mistrza Wincentego Kronika Polska-
Kazimierz Sprawiedliwy zrywa porozumienie sojusznicze z
Bolesławem Wysokim (wskutek namowy Mieszka).
1181
📖
[Mieszko] córkę bowiem wydaje za mąż za jednego ze swoich, który niegdyś był na Pomorzu poborcą podatków. Przy jego pomocy pozyskuje nie uległość wprawdzie, lecz przyjaźń i życzliwość Pomorzan. Pokładając w nich ufność, z garstką zbrojnych podkrada się nocą pod metropolię, o świcie osacza ją, zdobywa i wkracza jako zwycięzca. Osadziwszy tam załogę w bardzo krótkim czasie odzyskuje wszystkie ojcowskie grody z tą samą niemal łatwością, z którą je utracił; do odzyskania ich brat, jak mówią, potajemnie dał mu sposobność. - Mistrza Wincentego Kronika Polska-Powrót z wygnania (dzięki wsparciu
Bogusława I pomorskiego).
- Odbicie ziemi gnieźnieńskiej z rąk Kazimierza Sprawiedliwego.
- (1181/82) Mieszko zwycięża Odona i zajmuje jego grody (m.in. Poznań).
- Mieszko godzi się z synem i przekazuje mu Przemęt z okręgiem.
1184
📖
[Mieszko] uzyskawszy u cesarza przyzwolenie [na działania] przeciw Kazimierzowi - bardzo wielu sobie zjednuje i na zgubę brata namawia. [Aliści], gdy spośród nich znaczniejsi w wysokim pomieszczeniu jakiegoś zamku w sprawie wygnania Kazimierza naradzają się i sprzysięgają, nagła zagłada pozbawia ich wszelkiej możności rady i szkody. [Ów] bowiem zamek, acz trwałej budowy, żadną siłą ani żadną wichurą nie uderzony, lecz niezbadanym wyrokiem boskim nagle wstrząśnięty, wszystkich prawie przywalił, a niektórych życia pozbawił. - Mistrza Wincentego Kronika Polska-Nieudane zabiegi Mieszka na dworze cesarskim o organizację wyprawy wojennej przeciwko
Kazimierzowi (wskutek katastrofy budowlanej na zamku w Erfurcie).
ok. 1186
-Przekazanie dzielnicy kaliskiej synowi
Mieszkowi Młodszemu.
po 1187
-Śmierć Eudoksji.
1188
-Mieszko udziela militarnego siostrzeńcowi Romanowi, księciu włodzimierskiemu w (nieudanej) wyprawie przeciwko jego bratu Wsiewołodowi, zajmującemu Włodzimierz Wołyński.
1191
📖
Gdy więc książę [Kazimierz] zajęty był sprawami w odległych okolicach, rozgłaszając kłamliwie, że został zgładzony, różne [też] zmyślają przyczyny śmierci. Doradzają kasztelanowi, aby nadciągnął wraz z Mieszkiem i usiłują zająć miasto pozbawione przyjaciół Kazimierza. Tymczasem świątobliwy biskup krakowski Pełka z garstką najwierniejszych przyjaciół zawczasu przychodzi miastu na pomoc. Chociaż stawiał buntownikom silny opór, w końcu mieszkańcy popełniają zbrodnię zdrady: miasto poddaje się, otwiera się gród, a zdradzieckie potwory przywłaszczają sobie odznaki dostojeństw, prefektury, trybunat, świetny konsulat, senatorskie godności i wszystkie urzędy. - Mistrza Wincentego Kronika Polska-Bunt panów małopolskich (pod przywództwem kasztelana krakowskiego Henryka Kietlicza) przeciwko
Kazimierzowi Sprawiedliwemu.
- Zajęcie Krakowa przez Mieszka.
📖
Skoro [ludzie] Mieszkowi usłyszeli, że Kazimierz ożył, co więcej, że z bliska zagraża razem z księciem włodzimierskim Romanem i księciem bełskim Wsiewołodem, [natychmiast] pod osłoną nocy pouciekali. [...]
[...] Kazimierz śmiało wyruszył na Kraków, który odzyskał w tej samej chwili, kiedy go opasał oblężeniem. [...]
Oto załoga tylu wyborowych wojowników broni grodu stołecznego wyposażonego najstaranniej we wszelkie pomoce [obronne] i zasobnego w nadmiar wszelkich zapasów! Wszyscy [są tam] zaprawieni w wojowaniu, wszyscy zaprzysiężeni, wszyscy zaciekle zgrzytają zębami, wszyscy [są] do przelewu krwi gotowi, wszyscy razem uzbroili się na zgubę Kazimierza! Ich siłę bojową tu wspomaga Mieszkowic dowodzący załogą [...] - Mistrza Wincentego Kronika Polska
---
Skoro do uszu Kazimierza doszła wieść o niegodziwości zdrajców, nieustraszony Kazimierz wraz z książętami Romanem, Włodzimierzem, Wsiewołowem bełskim, swymi siostrzeńcami, napada na Kraków. Brat jego Mieszko nie śmiał czekać na przybycie jego, więc zostawiwszy w obozie syna swego Bolesława z licznym wojskiem, szybko wrócił do swoich ziem. Kazimierz zaś zastawiwszy wokół Krakowa zasadzki, w krótkim czasie go odzyskuje. Wszystkie gordy i warownie poddają się mu, a bratanek jego Bolesław wraz ze swym wojskiem dobrowolnie oddaje się w niewolę. - Kronika Wielkopolska-Mieszko opuszcza Kraków i pozostawia syna
Bolesława wraz z załogą.
- Odbicie Krakowa przez Kazimierza (dzięki wsparciu wojsk ruskich).
📖
[Kazimierz] zaraz wyzwala z niewoli synowca, wraz z całą gromadą jego [ludzi], na drogę zaopatruje i jakby szczególny dar odsyła bratu odebrawszy gród [stołeczny] i [inne] grody, które brat był zajął. Uwolnieniu zaś ich wielce pomogła mowa przesławnego męża, przewspaniałego arcybiskupa Piotra. [...]
Wszystkich przeto z całym ich mieniem odesłał dobry Kazimierz. Ten postępek tak ujął Mieszka i serce zapalił odtąd tak wielką miłością do brata, że zapomniawszy wszelkich krzywd cieszył się ciepłem braterskich uścisków. - Mistrza Wincentego Kronika Polska-(8 IX)
Kazimierz uwalnia
Bolesława (dzięki mediacji arcybiskupa gnieźnieńskiego Piotra).
1192
📖
Zatem w roku pańskim 1192 gród gnieźnieński został spalony i klasztor tamże. - Rocznik kapituły gnieźnieńskiej-Pożar w Gnieźnie (być może spowodowany najazdem
Kazimierza).
1193
📖
Zatem roku pańskiego 1193 zmarł Mieszko, książę kaliski. - Rocznik kapituły gnieźnieńskiej-(2 VIII) Śmierć
Mieszka Młodszego.
- Przekazanie dzielnicy kaliskiej Odonowi.
1194
-(20 IV) Śmierć
Odona Mieszkowica.
- Przejęcie rządów regencyjnych w księstwie kaliskim, z tytułu opieki nad małoletnim Władysławem Odonicem.
📖
Gdy więc odbyły się obrzędy pogrzebowe, ten czcigodny biskup krakowski Pełka, założywszy wpierw z panami naradę o następstwie w królestwie, zwołuje wszystkich na wiec. [...]
I wtedy wzbił się ku niebu zgodny okrzyk ogólnej radości: "Niech żyje! niech żyje książę Lestek na wieki!" I wszystkich ogarnęła ogromna radość i tak podniosły nastrój, jak gdyby przedtem wcale nie zaznali udręki bólu. Tak wielką słodycz, tak wielką miłość, tak wielkie przywiązanie wszyscy okazywali sierotom, że ani [cudze] względy, ani nienawiść, ani utrapienie, ani miecz, ani chęć zysku, ani okolicznościowa potrzeba nie odwiodłyby ich od ich boku ani od uległości. Dlatego pierwszy z dostojników, ów komes Mikołaj, gorąco wszystkim dziękując, przypomina wszystkim i poucza o stałości i obowiązku wierności; aby zaś nikt nie mógł zmienić swego zdania, zobowiązuje wszystkich uroczystą przysięgą. - Mistrza Wincentego Kronika Polska-(5 V) Śmierć
Kazimierza Sprawiedliwego.
- (V) Biskup krakowski Pełka zwołuje wiec w sprawie nastepstwa tronu w Krakowie.
- Nieletni Leszek obejmuje tron krakowski (pozostając pod opieką matki oraz wojewody Mikołaja i biskupa Pełki).
- Mieszko zagarnia Kujawy i przekazuje je synowi Bolesławowi.
1195
📖
[Mieszko III] podżega księcia Bolesława i brata jego Mieszka i na swoją stronę ich przeciąga. [...] Przeto Władysławowice powiększają i wzmacniają jego stronnictwo, nie tyle z miłości do niego, ile z żądzy [zagarnięcia] władzy i z nienawiści do sierot [Leszka i Konrada]. - Mistrza Wincentego Kronika Polska-Mieszko zawiera układ sojuszniczy z
Mieszkiem Laskonogim i
Bolesławem Wysokim.
-(lato) Wyprawa na Kraków (wraz z synem
Bolesławem).
- (13 IX) Bitwa nad Mozgawą ze zwolennikami nieletniego Leszka Białego (wspieranymi przez księcia włodzimierskiego, Romana).
- Mieszko wycofuje się z Małopolski.
1196/1198
📖
[Mieszko] mówi, że wcale nie uwodzi go zaszczyt panowania, lecz zatroskany jest o spokój królestwa, a nawet o nią samą i o większe bezpieczeństwo jej synów. I na razie nie pragnie nic innego, jak tylko tyle, aby za jego życia doszczętnie wygasło zarzewie wszelkich waśni i aby na przyszłość przy jakiej bądź sposobności nie powstał zapłon. Twierdzi, że to nie może stać się inaczej jak tylko tym sposobem: "Niech syn twój odstąpi mi pryncypat, a ja przybiorę go za syna. I gdy następnie odznaczę go pasem rycerskim, przywrócę mu go, a jego samego ustanowię prawomocnym obyczajem dziedzicem tak, aby godność krakowska, ba, pryncypat nad całą Polską utwierdził się w twoim rodzie przez nieprzerwane następstwo. [...]
A ponieważ niepodejrzliwa jest łatwowierność niewiast i latorośle dają się nagiąć jak wosk, [więc] matka i synowie tym upojeni postanawiają na jakiś czas ustąpić z panowania: bezpieczniej będzie szanować stryja jak ojca niż stale mieć w nim wroga; i lepiej rządzić z łaski stryja niż być wciąż zależnym od upodobania pospólstwa. [...] Tak więc Mieszko osiąga godność zwyczajowo i uroczyście. - Mistrza Wincentego Kronika Polska
---
1195. [...] następnie Mieszko zdobył Kraków. - Rocznik kapituły krakowskiej
---
1196. Książę Mieszko objął władzę w Krakowie. - Rocznik krótki-Rokowania z księżną Heleną i możnowładcami małopolskimi.
- Odzyskanie władzy w Krakowie, z tytułu opieki nad małoletnim Leszkiem Białym.
📖
Ponieważ bowiem zaczął [Mieszko] czyhać i dybać na cudze bogactwa i dostatki, żeby je sobie pod jakimkolwiek pozorem przywłaszczyć, nie mogący tego ścierpieć obywatele wypędzają go z Krakowa i z powrotem przyjmują księcia Lestka. - Mistrza Wincentego Kronika Polska-Wygnanie Mieszka z Krakowa (m.in. z powodu niewywiązania się z obietnicy pasowania
Leszka na rycerza i ustanowienia go swoim dziedzicem w Krakowie).
1199/1200
📖
[Mieszko] ucieka się do matki młodzieńców krokami tej samej przebiegłości, doszukuje się u niej i doprasza rady i pomocy. [...] I dlatego [księżna] nakłania wszystkich, aby dali przyzwolenie życzeniom starca, aby niewinny mąż skazany został na wieczne wygnanie. Znowu więc układają się w ten sposób, że [Mieszko] natychmiast zwróci Kujawy, do końca życia będzie panował w Krakowie, atoli książę Lestko nastąpi po nim podług jego ustanowienia. [...]
[Mieszko] objął panowanie nad dzielnicą krakowską, lecz z taką samą sumiennością dotrzymywał wiary drugiej ugodzie jak i pierwszej. Ani bowiem Lestka nie ustanowił dziedzicem Krakowa, ani mimo przyrzeczenia o zwrócenie Kujaw nie zadbał. Owszem, zajął nawet niektóre grody synowców, mianowicie Wiślicę i trzy inne, twierdząc, że należą do prowincji krakowskiej i że nie powinno się było oddzielać członków od głowy. Te grody dzięki długim naradom i usiłowaniom panów z trudem zostały wreszcie oddane i Kujawy zwrócone. Tak więc Mieszko Stary opanował Kraków. - Mistrza Wincentego Kronika Polska-Ponowienie rokowań z księżną Heleną.
- Powrót Mieszka do władzy w Krakowie w zamian za zwrot Kujaw.
1202
📖
Wnet jednak stało się w pokoju miejsce jego i oby na Syjonie było jego mieszkanie. - Mistrza Wincentego Kronika Polska-(13 III) Śmierć Mieszka III Starego w Kaliszu.
