Przemysław I Noszak (cieszyński)
Mąż roztropny, sprawny i poważny.
Kronika Jana Długosza
rodzice ⇒ drzewo genealogiczne |
---|
Kazimierz I cieszyński | Eufemia (Ofka), córka Trojdena I czerskiego |
życie |
---|
1332/1336 - 23 V 1410 (Cieszyn) |
małżeństwa |
---|
- ⚭ 1360/63 - 1374: Elżbieta, córka Bolesława kozielsko-bytomskiego
|
potomstwo ⇒ drzewo genealogiczne |
---|
- Przemysław (1362/70 - 1 I 1406)
Bolesław (1363/73 - 6 V 1431) Anna (1376/80 - 3 VII 1403/13 XI 1420) Małgorzata (ok. 1370 - 27 VI 1416)
|
panowanie |
---|
1358-1359: Bytom, Cieszyn, Siewierz, Toszek 1359-1368: 1/2 Bytomia, Cieszyn, Toszek 1368-1383: 1/2 Bytomia, Cieszyn, Siewierz, Toszek 1378-1382: Żory (książę zastawny) 1383-1384: 1/2 Bytomia, Cieszyn, Siewierz, Strzelin, Toszek 1397-1401: Gorzów Śląski, Lubliniec, Olesno (książę zastawny) 1384-1404: 1/2 Bytomia, Cieszyn, 1/2 Głogowa, Siewierz, Strzelin, 1/2 Ścinawy, Toszek 1404-1405: 1/2 Bytomia, Cieszyn, Siewierz, Strzelin, Toszek 1405-1406: 1/2 Bytomia, Cieszyn, Siewierz, Strzelin 1406-1407: 1/2 Bytomia, Cieszyn, 1/2 Głogowa, Siewierz, Strzelin, 1/2 Ścinawy 1407-1410: 1/2 Bytomia, Cieszyn, 1/2 Głogowa, Oświęcim, Siewierz, Strzelin, 1/2 Ścinawy |
1355
-(5 IV/) Śmierć
Bolesława kozielsko-bytomskiego.
📖
My Konrad oleśnicki i Kazimierz cieszyński książęta [...] z jednej i my Bolko niemodliński, Bolko opolski i Jan oświęcimski [...] książęta z drugiej strony, czynimy wiadomym niniejszym pismem, że [...] Karol cesarz rzymski [...] i król Czech [...] prawowicie roztacza nad nami i innymi książętami władzę według polskiego zwyczaju. Będzie miał pełne i skuteczne prawo co do księstwa bytomskiego i kozielskiego [...] i te księstwa [niech przejdą] do tegoż króla Czech i pana naszego z powodu śmierci najjaśniejszych książąt bytomskich i kozielskich - ojca i syna, którzy księstwa te, jak wiadomo, otrzymali w lenno. [...]
Niniejsze pismo poświadczamy naszymi pieczęciami. Wydane w Pradze Roku Pańskiego 1355, w najbliższą sobotę po dniu świętego Wacława. - dokument rezygnacji z praw do spadku po Bolesławie kozielsko-bytomskim z roku 1355
---
[...] Karol IV [...] cesarz rzymski [...] i król Czech czynimy wiadomym wszystkim obecnym, że gdyby powstała kiedyś jakaś wątpliwość co do księstw kozielskiego i bytomskiego oraz grodów Toszka i Pyskowic [...] między Najjaśniejszymi Konradem oleśnickim i Kazimierzem cieszyńskim z jednej a Bolkiem opolskim, Bolkiem niemodlińskim, Albertem strzeleckim i Janem oświęcimskim z drugiej strony - książętami Korony naszej Królestwa Czech, na usilną prośbę ze wspomnianych stron do nas w naszym grodzie praskim [...] rozważyliśmy z wielką uwagą, za radą książąt wspomnianej Korony i dostojników zasiadających przy nas wydaliśmy orzeczenie sądowe i wyrok, że wspomniani książęta oleśnicki i cieszyński mają władzę nad księstwami kozielskim i bytomskim oraz grodami Toszkiem i Pyskowicami wraz z okolicami [tychże grodów], w ten sposób jak [określono] w okazanych przez nich przywilejach wobec [naszego] sądu. Wyraźnie zaznaczamy, to że tymże książętom oleśnickim i cieszyńskim przynależą wszystkie te prawa, które należały się niedawno zmarłemu Najjaśniejszemu Księciu Bolkowi kozielskiemu. [...] Dane w Pradze Roku Pańskiego 1355 [...], czwartego dnia non październikowych, w roku dziewiątym [panowania w Czechach], pierwszym panowania jako cesarz. - dokument Karola IV Luksemburskiego z roku 1355-(21 VII) Przemysław wraz z ojcem
Kazimierzem przebywa u boku cesarza Karola IV Luksemburskiego w Ratyzbonie.
-(jesień) Wyjazd na dwór cesarski do Norymbergi.
-Wykupienie Koźla od Mikołaja opawskiego (za cenę 4000 grzywien).
1355/1356
-Przemysław wraz z ojcem
Kazimierzem zostają opiekunami córek
Bolesława kozielsko-bytomskiego.
1356
-(IV-V) Udział w zjeździe w Pradze z Karolem IV Luksemburskim.
-(29 VII) Podział księstwa kozielsko-bytomskiego z
Konradem oleśnickim.
- Książęta cieszyńscy otrzymują 3/5 księstwa (m.in. Bytom, ziemię toszecką, pyskowicką, część ziemi kozielskiej), jako opiekunowie córek zmarłego Bolesława kozielsko-bytomskiego.
1357
-Przemysław uczestniczy w podróży królowej węgierskiej Elżbiety Łokietkówny po niemieckich sanktuariach.
-(IV) Udział w wyprawie wojennej cesarza Karola IV Luksemburskiego przeciwko książętom dolnobawarskim, Albrechtowi i Stefanowi.
-(8 XII) Podział księstwa kozielsko-bytomskiego z
Konradem oleśnickim.
- Odstąpienie Koźla Konradowi (za cenę 1000 grzywien).
1357-1361
-Przemysław sprawuje urząd sędziego sądu nadwornego Karola IV Luksemburskiego.
1358
-(3 I) Karol IV Luksemburski zatwierdza podział spadku po
Bolesławie kozielsko-bytomskim.
-(24 II/) Śmierć ojca
Kazimierza I cieszyńskiego.
- Przemysław obejmuje księstwo cieszyńskie.
-(1 VII)
Konrad odkupuje od księżnej Beatryczy (siostry
Bolesława kozielsko-bytomskiego) jej prawa do Bytomia za 3000 grzywien.
- Mieszczanie bytomscy składają hołd lenny Konradowi.
-(11 VIII) Księżna Ludgarda (matka
Bolesława kozielsko-bytomskiego) przekazuje
Konradowi wójtostwo w Bytomiu obejmujące całe miasto.
-(XII) Przemysław (działając w imieniu księżnej Elżbiety, córki
Bolesława kozielsko-bytomskiego) wyraża gotowość do oddania sprawy Bytomia pod sąd rozjemczy.
-(27 XII) Zjazd książąt śląskich z cesarzem Karolem IV Luksemburskim we Wrocławiu.
1359
-Podział Bytomia pomiędzy Przemysława i
Konrada (porozumienie zawarto dzięki mediacji
Wacława legnickiego i
Ludwika brzeskiego).
- (20 VI) Karol IV Luksemburski zatwierdza porozumienie i zobowiązuje władze Bytomia do otwarcia bram przed Przemysławem i złożenia mu hołdu.
-(16 IV) Sprzedaż ziemi siewierskiej
Bolkowi Małemu (za cenę 2300 grzywien).
1360/1363
-Małżeństwo z Elżbietą, córką
Bolesława kozielsko-bytomskiego.
- (4 VI 1365) Uzyskanie małżeńskiej dyspensy papieskiej (w związku z bliskim pokrewieństwem Przemysława i Elżbiety).
1361
-(11 IV) Udział w uroczystościach chrzcielnych syna cesarskiego, Wacława Luksemburskiego w Norymberdze.
1363
-(15 VI) Udział w koronacji małoletniego Wacława (IV) Luksemburskiego na króla Czech.
1365
-Udział w wyprawie Karola IV Luksemburskiego do Awinionu.
1366-1369
-Spór z
Konradem II oleśnickim o podział księstwa bytomskiego.
- (1367) Wystąpienia przeciwników władzy Przemysława w Bytomiu.
- (26 I 1369) Ostateczny podział (w drodze losowania; dzięki mediacji Jana Scholastyka).
- Przemysław obejmuje południową część miasta i południowo-wschodnią część księstwa.
1368
-(28 VII) Śmierć
Bolka Małego.
- (/29 IV 1372) Przemysław obejmuje ziemię siewierską z nadania Karola IV Luksemburskiego.
1368-1369
-Udział w wyprawie Karola IV Luksemburskiego do Włoch.
1369
-(1-13 IV) Zjazd z
Kazimierzem Wielkim,
Siemowitem III,
Kazimierzem IV słupskim,
Henrykiem VI Starszym i Wacławem niemodlińskim w Płocku, a następnie w Łowiczu.
1371-1376
-Przemysław sprawuje urząd sędziego sądu nadwornego Karola IV Luksemburskiego.
1372
-(II-III) Udział w rokowaniach czesko-węgierskich (w roli pośrednika strony czeskiej) dotyczących małżeństwa Zygmunta Luksemburskiego z jedną z córek
Ludwika.
-Układem z Janem II, księciem oświęcimskim.
- Ekspektatywa otrzymania księstwa oświęcimskiego, po bezpotomnej śmierci Jana II.
1373
-Spór graniczny z
Konradem II oleśnickim (zażegnany dzięki mediacji
Ludwika I brzeskiego).
1374
-Przemysław przenosi Cieszyn z prawa lwóweckiego na prawo magdeburskie (Wrocław w miejsce Lwówka Śląskiego staje się ośrodkiem odwoławczym).
-Śmierć Elżbiety.
1375/1376
-(1 VI 1375/8 XI 1376) Śmierć Jana II, księcia oświęcimskiego.
- Przemysław obejmuje rządy regencyjne w Oświęcimiu i opiekę nad małoletnim Janem III.
1378
-Jan I opawsko-raciborski zastawia u Przemysława Żory (wraz z Palowicami).
-Przemysław zostaje mianowany głównym doradcą (w radzie królewskiej) Wacława IV Luksemburskiego.
1380
-Misja dyplomatyczna w Paryżu (próba utrzymania zagrożonego sojuszu czesko-francuskiego).
1380-1389
-Przemysław sprawuje urząd sędziego sądu nadwornego króla niemieckiego Wacława IV Luksemburskiego.
1381
-(1 II) Sejm Rzeszy w Norymberdze zatwierdza projekt małżeństwa Anny Luksemburskiej, siostry Wacława IV z królem angielskim, Ryszardem II.
- Misja dyplomatyczna Przemysława w Niderlandach (spotkanie z delegacją angielską).
- (19 I 1382) Małżeństwo Ryszarda II z Anną.
- Przemysław otrzymuje od Ryszarda II roczną rentę w wysokości 500 funtów szterlingów.
- (/30 VI 1383) Objęcie Strzelina (wraz z okręgiem) z nadania Wacława IV, jako nagrodę za osiągnięcia dyplomatyczne.
1382
-Zwrot zastawionej ziemi żorskiej.
ok. 1382
-Wacław IV mianuje Przemysława wikariuszem króla rzymskiego na kraje niemieckie (odpowiedzialnym za pacyfikację napiętej atmosfery w Rzeszy).
1384
-Objęcie w lenno części księstwa głogowskiego (z połową Głogowa i Ścinawy) z nadania Wacława IV.
1385
-(14 XI) Porozumienie z
Bolkiem III ziębickim (zawarte w Oleśnicy).
- Przemysław zachowuje Strzelin (wraz z okręgiem), w zamian za rekompensatę na rzecz Bolka w kwocie 10000 grzywien srebra.
1386
-Przemysław obejmuje funkcję gubernatora Czech (z związku z nieobecnością Wacława IV w Pradze).
1389
-(8 I) Zjazd książąt śląskich (w Hotzenplotz) z margrabią Jodokiem z Moraw i biskupem ołomunieckim Mikołajem w sprawie zwalczania przestępczości na pograniczu śląsko-morawskim.
przed 1390
-Przemysław dopuszcza syna
Bolesława do współrządów w księstwie cieszyńskim.
1394
-(17-21 VI) Przemysław przebywa w Krakowie (i Mogile) u
Władysława Jagiełły.
1396
-Przemysław wycofuje się z rady królewskiej (w związku z postępującą podagrą, uniemożliwiającą chodzenie).
1397
-(12 VI) Zjazd książąt śląskich z
Władysławem Jagiełłą w Łubnicach.
- Zawarcie układu w sprawie zwalczania rozbójnictwa na pograniczu Królestwa Polskiego i księstw śląskich.
-(21 X) Układ (zawarty w Bytomiu) ze Spytkiem z Melsztyna, wojewodą krakowskim.
- Przejęcie w zastaw ziemi lublinieckiej, oleskiej i gorzowskiej (za 1000 grzywien groszy praskich).
1397-1399
-Wojna pomiędzy margrabią brandenburskim Jodokiem i jego bratem Prokopem, margrabią morawskim.
- Przemysław wraz z synem Bolesławem - stronnicy Prokopa - uczestniczą w łupieżczych napadach na dobra kościelne na Morawach.
- (4 III 1399) Henryk, opat benedyktynów wiedeńskich, wysłannik papieża Bonifacego IX nakłada klątwę kościelną na Przemysława i Bolesława.
1399
-Udział w roli mediatora (wspólnie z
Rupertem legnickim) w sporze książąt opolskich z biskupem lubuskim, Janem Borschnitz.
1401
-(/17 VIII) Przemysław zwraca zastaw w postaci ziemi oleskiej, lublinieckiej i gorzowskiej.
1402
-(17 VII) Zjazd książąt śląskich we Wrocławiu.
- Powstanie ogólnośląskiego związku obronnego.
- Przemysław zobowiązuje się do wystawiania 10 halabardników i 10 strażników mających na celu zwalczanie rozbojów.
1404
-Wyznaczenie synowi Przemysławowi Młodszemu części księstwa głogowskiego (z połową Głogowa i Ścinawy).
1405
-(19 VIII/) Śmierć
Jana III oświęcimskiego.
- Przemysław obejmuje księstwo oświęcimskie i przekazuje je synowi Przemysławowi Młodszemu.
-Nadanie Przemysławowi Młodszemu ziemi toszeckiej.
1406
-(1 I) Śmierć Przemysława Młodszego.
- Przejęcie części księstwa głogowskiego (z połową Głogowa i Ścinawy).
- Wydzielenie księstwa oświęcimskiego i ziemi toszeckiej synowi Bolesławowi.
-(26 XI) Przemysław uczestniczy (w roli rozjemcy) w obradach sądu polubownego w Grodkowie, rozpatrującego spór księżnej-wdowy opolskiej Eufemii z bratankami.
1406-1407
-Konflikt z synem
Bolesławem.
- (1406) Bolesław (bez zgody ojca) żeni się z Małgorzatą, siostrą Jana II Żelaznego, księcia raciborskiego (odpowiedzialnego za śmierć Przemysława Młodszego).
- (22 II 1407) Przemysław odbiera Bolesławowi księstwo oświęcimskie.
- (/7 IX 1407) Śmierć Małgorzaty.
- (7 IX 1407) Ugoda w Żorach pomiędzy Przemysławem, Bolesławem i Janem II Żelaznym.
1410
-Udział (w roli mediatora) w nieudanych pertraktacjach pokojowych polsko-krzyżackich.
📖
Dnia dwudziestego trzeciego miesiąca maja, Przemysław Starszy książę cieszyński, który, że dla słabości podagrycznej przez lat trzydzieści noszono go ciągle w lektyce, nazywany był Noszakiem, po wielu podjętych trudach w celu pojednania trwałym związkiem sojuszu króla Władysława z Krzyżakami, wróciwszy z Prus, umarł w Cieszynie, i w klasztorze tamtejszym braci kaznodziejskiego zakonu pochowany został. - Kronika Jana Długosza-(23 V) Śmierć Przemysława I Noszaka w Cieszynie.