Henryk sandomierski
Na cześć i dla pamięci dziadka Henryka i rodzonego jego wuja, cesarza rzymskiego Henryka, otrzymał imię Henryk I dlatego, że w domu i rodzinie królów i książąt polskich imię to nadano po raz pierwszy, by nie zatarła się całkowicie pamięć pochodzenia od cesarzy Henryków.
Kronika Jana Długosza
1138
📖
Roku Pańskiego 1138, w wieku 56 lat, w klasztorze braci Św. Benedykta, [pod wezwaniem] Św. Trójcy zlokalizowanym w Sochaczewie, szczęśliwie zasnął w Panu [...] B[olesław] Krzywousty. - Rocznik świętokrzyski nowy (rękopis sochaczewski)-(28 X) Śmierć ojca
Bolesława Krzywoustego.
- Księżna-wdowa Salomea z Bergu przejmuje Łęczycę.
- Przejęcie opieki nad małoletnim Henrykiem przez Salomeę.
1141
-Wiec w Łęczycy.
1142
-(zima) Wyprawa Rusinów (sprzymierzonych z
Władysławem) na Mazowsze
Bolesława Kędzierzawego.
- Zdobycie i zniszczenie Czerska przez najeźdźców.
1142/1143
📖
[Władysław] stłumiwszy w sobie uczucie braterskiej miłości usposabia się wrogo i z okrutną zaciekłością prześladuje małoletnich jeszcze braciszków, a zająwszy ich grody, postanawia ich wydziedziczyć. - Mistrza Wincentego Kronika Polska-
Władysław zajmuje niektóre grody braci przyrodnich.
1144
-(27 VII) Śmierć matki
Salomei z Bergu.
- Zajęcie Łęczycy.
- Konflikt z Władysławem.
- Władysław odmawia przekazania ziemi sandomierskiej Henrykowi.
1145
📖
I rzekł Wsiewołod: "Wzywa mnie Władysław, lacki kniaź, na braci swoich". I rzekł Igor: "Nie chodź ty, lecz pójdziemy my". I poszedł Igor z bratem swoim Światosławem i z Włodzimierzem, a Iziasław Mścisławicz zachorował i poszedł od Włodzimierza, ale Światosław Wsiewołodycz poszedł. I poszli do środka ziemi lackiej. Spotkali braci dwóch Władysławowych - Bolesława i Mieszka, stojących za błotem. I przejechali na tamtą stronę. I pokłonili się [tamci] Igorowi i braciom jego i całowali krzyż między sobą, i tak rzekli: "Jeżeli kto przestąpi krzyżowe całowanie, na tego będą wszyscy". I dali bratu swojemu Władysławowi cztery grody, a Igorowi z braćmi Wiznę. I tak powrócili do siebie, mnogi łup wziąwszy. - Latopis kijowski
---
Otóż Władysław, niezbyt ufając swoim zastępom, zaciągnął cudzoziemskie, które tamci [książęta-juniorzy] małą garstką pobili tak, że jak wieść niesie, rzeka Pilica, nad którą stoczono walkę, wezbrała od ich krwi. - Mistrza Wincentego Kronika Polska-Najazd
Władysława (z posiłkami ruskimi) na ziemię łęczycko-sieradzką.
- Rozbicie wojsk Władysława w bitwie nad Pilicą (?).
- Porozumienie pokojowe.
-(23-24 IV) Zjazd książąt-juniorów w Gnieźnie i Trzemesznie.
1146
-(zima) Bunt możnowładztwa przeciwko władzy
Władysława.
-
Władysław zrywa pokój z braćmi.
📖
Przeto Władysław, bynajmniej nie ufając swoim, ściąga zastępy z obcych narodów i każe im godzić na zgubę braci. Ci nie spodziewając się na przyszłość żadnej skutecznej pomocy schronili się wreszcie z bratem Mieszkiem do miasta Poznania, które jedyne pozostało na ich obronę. [...]
I podczas gdy Władysław przez jakiś czas przebywał przy oblężeniu grodu poznańskiego, niosąc ziemiom polskim zagładę przy pomocy barbarzyńskiego ludu swego wojska, Jakub I, arcybiskup gnieźnieński, zbliżywszy się do wojskowych placówek wjechał do obozu Władysława siedząc na swoim małym wózku i karcąc upomniał go pod groźbą kary Bożej, aby zaniechał prześladowania braci i [...] aby starał się przejednać braci i odszedł do swoich ziem. A gdy on jak faraon z sercem zatwardziałym wzgardził usłuchaniem napomnień czcigodnego arcybiskupa, ten wnet skrępował go tamże więzami klątwy jako pyszałka i wroga wiary chrześcijańskiej. - Kronika wielkopolska
---
[Władysław] już rozwinął dokoła całą pomysłowość, całą potęgę sztuki oblężniczej, tym bezpieczniejszy, im większe miał wojsko. Tymczasem młodzi umyślnie ukryli się z małą wprawdzie, lecz zaprawioną w boju garstką, potajemnie naradzając się nad ruszeniem grodowi na odsiecz. [...] [Juniorzy] idą z wolna naprzód na nieprzyjaciela, podkradają się ostrożnie, z dala od obozu pochwytują straże wrogów, wiążą [je], wymuszają [na nich] wydanie tajemnic obozowych. Poznają, że przeciwnik nic nie podejrzewa i wśród uczty gnuśnieje w swawolnej beztrosce. [...] Rzucają się na ucztujących, powalają niebacznych, zabijają oszołomionych. Przez otwarte bramy wypadają grodzianie, wybiega z grodu załoga: ze wszystkich stron rozpraszają gromady nieprzyjaciół, spychają powolnych, wypatrują uciekających i wszędzie szaleją jak lwy wśród trzody kóz. - Mistrza Wincentego Kronika Polska
---
[Władysław] następnie zwrócił się do swych braci i przysięgą potwierdził wiarę i pokój z nimi. - Roczniki magdeburskie-(III-V) Ofensywa seniora (przy wsparciu ruskim) na Mazowszu i w Wielkopolsce.
- Początkowe sukcesy Władysława.
- (V) Udana obrona oblężonego Poznania.
- Zawarcie układu rozejmowego.
📖
Tymczasem Bolesław i Mieszko, już nie jako małoletni, lecz jako najdzielniejsi z książąt, ściskają Kraków potężnym oblężeniem i ową tygrysicę, która broniła zamku, zmuszają do poddania się. Ona, wyparta wreszcie z grodu i wyzuta z mienia, musiała pójść za mężem i wraz z nim zmarniała wśród utrapień wygnania. - Mistrza Wincentego Kronika Polska-(VI) Ponowny wybuch walk (spowodowany obawą juniorów przed interwencją niemiecką).
- (VI/VII) Zajęcie większości grodów śląskich i małopolskich.
- (VII) Książęta-juniorzy zdobywają Kraków.
-
Bolesław Kędzierzawy osadza Henryka w ziemi sandomierskiej.
📖
Książęta przybyli do króla, a przyrzekłszy trybut otrzymali z rąk jego swą ojcowiznę. - Roczniki magdeburskie-(16 VIII-IX) Wyprawa Konrada III na Polskę w celu odzyskania tronu dla
Władysława.
- Juniorzy wypłacają okup Konradowi III.
- (IX) Wycofanie się wojsk niemieckich.
1147-1149
-Prawdopodobny
udział w krucjacie króla niemieckiego Konrada III do Ziemi Świętej.
1149
-Legat papieski Gwidon rzuca klątwę na juniorów.
- Zatwierdzenie klątwy przez papieża Eugeniusza III.
- Bojkot interdyktu przez Episkopat, książąt i możnowładztwo polskie.
📖
Iziasław [Mścisławicz] zaś przyszedł do Włodzimierza [Wołyńskiego] i począł słać w Węgry do króla, zięcia swego, i w Lachy do swata swojego Bolesława i Mieszka, i Henryka, i do kniazia czeskiego, swata swojego, Władysława, prosząc od nich pomocy, aby sami wsiedli na koń z pułkami swoimi i poszli ku Kijowu [...]
A Bolesław sam przyjechał z bratem swoim Henrykiem, a Mieszka zostawili strzec ziemi od Prusów. [...]
W tym też czasie przyszła wieść do Bolesława i do brata jego Henryka od brata Mieszka, że idą Prusowie na ziemię ich. - Latopis kijowski-Wyprawa zbrojna
Bolesława Kędzierzawego i Henryka na Włodzimierz Wołyński i Łuck, w celu poparcia Izasława.
- (jesień) Wycofanie się książąt polskich z Rusi w związku z najazdem pruskim na Mazowsze.
1154-1155
📖
1154. Henryk książę Sandomierza wyjechał do Jerozolimy. - Rocznik lubiński
---
[Henryk] dobrawszy sobie rycerzy z ochotników przeprawił się do Ziemi Świętej z oddziałem doborowego wojska, powierzywszy swoje ziemie: sandomierską i lubelską, pod zarząd i opiekę księcia i monarchy Bolesława. [...]
Gdy szczęśliwie dotarł do Ziemi Świętej i uczcił Grób Święty, przyłączył się do wojska króla jerozolimskiego, Baldwina [III]. Pełniąc bardzo dzielnie powinność rycerską w walce z Saracenami, marzył o zdobyciu palmy męczeńskiej. Ale los nie dał mu wtedy tego osiągnąć. Spędziwszy tam cały rok, kiedy padła część jego żołnierzy, częściowo w tych walkach, częściowo wskutek niedogodnego klimatu, wrócił zdrowy do kraju. - Kronika Jana Długosza-Henryk bierze
udział w krucjacie do Ziemi Świętej.
1156
-Sprowadzenie zakonu Joannitów (Rycerskiego Zakonu Szpitalników Św. Jana z Jerozolimy) na ziemie polskie.
1159
-
Bolesław (wraz z
Mieszkiem i Henrykiem) udziela dyplomatycznego wsparcia księciu halickiemu Jarosławowi Ośmiomysłowi w jego sporze z Iwanem Rościsławiczem, księciem dźwinogrodzkim.
1161
-(21 V) Udział w zjeździe książąt piastowskich w Łęczycy.
1165
-Najazd pruski na Mazowsze.
1166
📖
Zebrawszy więc razem liczne wojsko najlepiej wyćwiczonych [ludzi] gotuje się [Bolesław i Henryk] do najazdu na prowincje Getów żadną wprawdzie sztuką nie obwarowane, lecz niedostępne z powodu naturalnego położenia. [...] Zwiadowcy i przewodnicy wojsk zapewniają, że znaleźli niezawodną krótszą drogę przez knieje; byli bowiem i nieprzyjaciół podarkami przekupieni, i o zasadzce na swoich powiadomieni. Tędy po wąskiej ścieżce gnają na wyścigi pierwsze szeregi doborowego wojska, gdy [nagle] z zasadzki wyskakują z obu stron nieprzyjaciele; i nie tylko z dala rażą pociskami, jak to kiedy indziej czynić zwykli, lecz jak gdyby w tłoczni ściśniętych prasą rozgniatają. [...] Tak przez zdradziecki podstęp przepadło bitne wojsko! - Mistrza Wincentego Kronika Polska
---
W roku 1166 rządzili w Polsce najspokojniejsi książęta Bolesław, Mieszko, Kazimierz. Czwarty ich brat, książę Henryk bez potomka umarł. Ziemie jego zostały podzielone na trzy części. Okazalsza część i siedziba jego władztwa, to jest Sandomierz przypadła starszemu bratu Bolesławowi. Tego samego roku i tego samego dnia, błogosławionej pamięci Mateusz biskup krakowski zmarł w Chrystusie. - fragment dokumentu kancelarii kapituły krakowskiej z dnia 31 XII 1167-Henryk wraz z bratem
Bolesławem Kędzierzawym wyprawiają się przeciwko pogańskim Prusom.
- Książęta wpadają w zasadzkę przygotowaną przez przekupionych przewodników.
- (18 X) Śmierć Henryka sandomierskiego.
