Jan III Sobieski
(wł. Jan Sobieski h. Janina)
Gdyby tron można zdobyć postawą piękną, i takby nań zasłużył. Słusznego wzrostu, pełnej twarzy, rysów regularnych, nosa orlego, oczu ognia pełnych, z fizjonomią szlachetną i otwartą - był pięknym w istocie.
Histoire de Jean Sobieski, Roi de Pologne de Coyera
rodzice |
---|
Jakub Sobieski, kasztelan krakowski | Zofia Teofila, córka Jana Daniłowa, wojewody ruskiego, wnuczka hetmana wielkiego koronnego Stanisława Żółkiewskiego |
narodziny śmierć |
---|
17 VIII 1629🕝ok. 14:30 Olesko 17 VI 1696🕙22:00 Wilanów |
małżeństwa (konkubinaty) |
---|
- ❤przed 1694: nieznana/nieznane z imienia
- ⚭ 1665 - 1696: Maria Kazimiera, córka margrabiego Henryka de La Grange d'Arquein, wdowa po Janie Zamoyskim, wojewodzie sandomierskim
♔ 2 II 1676 - katedra w Krakowie
|
potomstwo (naturalne) ⇒ drzewo genealogiczne |
---|
- dzieci (? - przed 1694)
- o istnieniu dzieci z nieprawego łoża wspomniał w swym pamiętniku nadworny medyk króla, Bernard O’Connor
- Jakub Ludwik "Fanfanik" (2 XI 1667 - 19 XII 1737)
2 córki - bliźnięta (9 V 1669) Teresa Teofila (X 1670) Adelajda Teofila Ludwika "Berbiluna" (15 X 1672 - 10 II 1677) "Menonka" (Maria Teresa Karolina?) (18 X 1673 - 7 XII 1675) córka (X 1674) Teresa Kunegunda Karolina Kazimiera "Pupusieńka" (4 III 1676 - 10 III 1730) Aleksander Benedykt Stanisław "Minionek" (6 IX 1677 - 19 XI 1714) córka (13 XI 1678) Konstanty Władysław "Marmurek" (1 V 1680 - 22 VII 1726) dziecko (1681/1682) Jan "Filonik" (4 VI 1683 - III/12 IV 1685)
|
1640
-Początek edukacji w Krakowie w Kolegium Nowodworskiego.
1643-1646
-Studia na Wydziale Filozoficznym Akademii Krakowskiej.
1646-1648
-(II 1646-IX 1648) Podróż po krajach Europy Zachodniej.
ok. 1648
-Objęcie starostwa jaworowskiego z nadania
Władysława IV.
1648
-(6-24 XI) Obrona Zamościa przed Kozakami.
1649
-(15-16 VIII) Porażka wojsk
Jana Kazimierza (idących z odsieczą dla oblężonego Zbaraża) pod Zborowem.
1651
-(28-30 VI) Wojska królewskie rozbijają siły kozacko-tatarskie pod Beresteczkiem.
1652
-(3 VI) Śmierć brata Marka Sobieskiego (zostaje zamordowany przez Kozaków po bitwie pod Batohem).
- Jan Sobieski dziedziczy starostwo krasnostawskie.
1653
-(jesień)
Jan Kazimierz wyprawia się na Ukrainę.
- (10 X-15 XII) Wojska królewskie zostają zamknięte i oblężone w Żwańcu przez Kozaków i Tatarów.
1654
-(IV-V) Wyjazd do Turcji (z poselstwem Mikołaja Bieganowskiego).
1655
-(29 I-1 II) Zwycięstwo wojsk polsko-tatarskich nad siłami kozacko-rosyjskimi pod Ochmatowem.
-(19 VII) Rozpoczyna się najazd szwedzki na Rzeczpospolitą (
II wojna północna, potop szwedzki).
- Jan Sobieski przechodzi na stronę króla Szwecji, Karola X Gustawa.
1656
-Powrót do obozu
Jana Kazimierza.
-(7 IV) Udział w bitwie pod Warką z oddziałami margrabiego badeńskiego, Fryderyka (idącymi na pomoc Szwedom).
-(26 V) Jan Sobieski zostaje mianowany chorążym koronnym.
-(28-30 VII) Bitwa pod Warszawą.
- (30 VII) Jan Kazimierz nakazuje odwrót, opuszczenie Warszawy oraz przystąpienie do taktyki wojny szarpanej (partyzanckiej).
1657
-(I) Książę Siedmiogrodu, Jerzy II Rakoczy najeżdża Rzeczpospolitą.
- (22 VII) Wojska Rakoczego kapitulują pod Międzybożem nad Bohem.
1660
-(7 X) Udział w bitwie z Kozakami Jerzego Chmielnickiego (idącymi z pomocą Rosjanom oblężonym w Cudnowie) pod Słobodyszczami.
1665
-(18 V) Jan Sobieski obejmuje urząd marszałka wielkiego koronnego (przejęty po Jerzym Lubomirskim, który został go pozbawiony wyrokiem sądu sejmowego z 1664 roku).
-(23 V) Jerzy Lubomirski zawiązuje antykrólewski rokosz.
-(5 VII) Małżeństwo z Marią Kazimierą, córką margrabiego Henryka de La Grange d'Arquein, wdową po Janie Zamoyskim, wojewodzie sandomierskim.
1666
-(30 IV) Objęcie przez Jana Sobieskiego urzędu hetmana polnego koronnego.
-(13 VII) Rozgromienie wojsk królewskich przez rokoszan w bitwie pod Mątwami.
1667
-(wiosna) Najazd tatarski na Rzeczpospolitą.
- Pobicie Tatarów pod Tarnopolem.
- (6-16 X) Jan Sobieski zwycięża Tatarów i Kozaków Piotra Doroszeńki pod Podhajcami.
- (16 X) Zawarcie układu pokojowego z Tatarami.
- (19 X) Piotr Doroszeńko odstępuje od przymierza z Turcją.
1668
-(5 II) Objęcie urzędu hetmana wielkiego koronnego.
1669
-(30 IX) Jan Sobieski składa (w Krakowie) przysięgę wierności nowemu królowi,
Michałowi Korybutowi Wiśniowieckiemu.
1670
-(10 I) Objęcie starostwa barskiego z nadania
Michała Korybuta Wiśniowieckiego.
1671
-(VII-X) Wojna z Kozakami Piotra Doroszeńki i Tatarami.
- (VII) Oblężenie Białej Cerkwi przez Kozaków.
- Zwycięstwa Jana Sobieskiego pod Bracławiem (26 VIII), Winnicą, Mohylewem, Ładyżynem i Kalnikiem (21 X).
- Zdobycie Raszkowa przez wojska polskie.
1672
-(18 V-30 VI) Obrady sejmu (pod laską Gabriela Druckiego-Sokolnickiego).
- (27 VI) Próba zamachu stanu malkontentów - stronnictwa związanego z prymasem Prażmowskim i Janem Sobieskim.
-(VI) Armia turecka (wspomagana przez Tatarów) wkracza na Ukrainę.
- Utrata Żwańca (VII) i Kamieńca Podolskiego (26 VIII).
- (20-29 IX) Udana obrona oblężonego Lwowa.
-(5-14 X) Wyprawa Jana Sobieskiego
na czambuły.
- Zwycięstwa nad Tatarami pod Uhrynowem, Niemirowem, Kałuszą, Komarnem (9 X) i Petranką (14 X).
-(16 X) Antyopozycyjna i prokrólewska konfederacja w Gołębiu.
-(22 XI) Wojsko litewskie zawiązuje prokrólewską konfederację w Kobryniu.
-(23 XI) Jan Sobieski zawiązuje antykrólewską konfederację wojskową w Szczebrzeszynie.
1673
-(4 I-13 III) Generalny zjazd konfederacji gołąbskiej w Warszawie.
- (13 III) Pojednanie między zwaśnionymi konfederacjami.
-(13 III-12 IV) Sejm pacyfikacyjny w Warszawie (pod laską Stefana Czarnieckiego).
- Uchwały przygotowujące państwo do obrony przed najazdem tureckim.
- Przekazanie naczelnego dowództwa Janowi Sobieskiemu.
-(X) Jan Sobieski wkracza do Mołdawii (wobec informacji o pochodzie wojsk tureckich w kierunku Rzeczypospolitej).
- Zajęcie Międzyboża, Zinkowa i Satanowa.
- (10-11 XI) Zwycięstwo pod Chocimiem.
-(10 XI) Śmierć
Michała Korybuta Wiśniowieckiego.
1674
-(15 I-22 II) Sejm konwokacyjny (pod laską Franciszka Bielińskiego).
- Uchwała (nie wpisana do konstytucji) o wykluczeniu w elekcji kandydata polskiego (wskutek działania litewskiej rodziny Paców).
-(20 IV-9 VI) Sejm elekcyjny (pod laską Benedykta Sapiehy).
-Fiasko rozmów pokojowych z Turcją.
-Zajęcie Winnicy, Łażydanu i Humania przez armię turecką.
-(jesień-zima) Odbicie z rąk tureckich Baru (12 XI), Bracławia, Niemirowa, Kalnika, Winnicy, Mohylewa i Raszkowa.
1675
-Najazd Turków Ibrahima Szyszmana (wpieranych przez Tatarów).
- Turcy i Tatarzy zdobywają i pustoszą Husiatyn, Raszków, Mikulińce, Zbaraż, Podhajce i Zawałów.
- Udana obrona Złoczowa, Załoźców, Buczacza i Trembowli (21 IX-4 X).
- (24 VIII) Jan Sobieski rozbija wojska tatarskie pod Lesienicami k. Lwowa.
-(11 VI) Tajne porozumienie (w Jaworowie) z Francją skierowane przeciwko elektorowi brandenburskiemu.
1676
-(2 II) Koronacja Jana Sobieskiego w katedrze wawelskiej.
-(2 II-16 III) Sejm koronacyjny (pod laską Mikołaja Sieniawskiego).
-(VIII) Ofensywa turecko-tatarska na Rusi Czerwonej.
- Utrata Jagielnicy, Czortkowa, Buczaczu i Jazłowca.
- Udana obrona oblężonego Stanisławowa (IX) i Żórawna (25 IX-14 X).
- (24 IX) Jan Sobieski zwycięża pod Wojniłowem i pod Dołhą.
- (17 X) Rozejm z Turcją w Żórawnie.
- Potwierdzenie warunków traktatu z Buczaczu z 1672 roku (z wyjątkiem płacenia przez Rzeczpospolitą daniny na rzecz Turcji).
-(30 XI) Jan zostaje odznaczony Orderem Św. Ducha przez króla Francji, Ludwika XIV.
1677
-(14 I-26 IV) Sejm w Warszawie (pod laską Władysława Michała Skoroszewskiego).
- Potwierdzenie układu rozejmowego z Turcją.
- Redukcja stanu liczebnego wojska (do 13000 żołnierzy).
- (24 IV) Odnowienie traktatu o przyjaźni z cesarzem Leopoldem I.
-Jan Sobieski zgadza się na interwencję Hieronima Lubomirskiego na Węgrzech (w interesie powstańców Emeryka Thököly'ego, przeciwników cesarza Leopolda I).
-(17 V) Potwierdzenie traktatów welawsko-bydgoskich z 1657 roku.
-(4 VIII) Antybrandenburskie przymierze ze Szwecją.
- (18 X) Król Szwecji, Karol XI zatwierdza traktat przymierza.
1678
-Wykrycie spisku detronizacyjnego opozycji antykrólewskiej.
-(6 IV) Traktat pokojowy z Turcją.
- Ukraina i Podole pozostają przy Turcji.
- Powrót Pawołoczy i Białej Cerkwi do Rzeczypospolitej.
- Turcja rezygnuje z pobierania corocznej daniny od Rzeczypospolitej.
-(17 VIII) Przedłużenie rozejmu z Rosją (na okres 13 lat).
1678-1679
-(15 XII-4 IV) Obrady sejmu w Grodnie (pod laską Franciszka Sapiehy).
- (5 II 1679) Jan Sobieski doprowadza do pojednania wrogich sobie stronnictw prohabsburskiego: (Dymitra Wiśniowieckiego) i profrancuskiego (Hieronima Lubomirskiego).
- Zmiana orientacji królewskiej z profrancuskiej na prohabsburską.
1681
-(10 I-21 V) Obrady sejmu (pod laską Hieronima Lubomirskiego).
-Rozruchy antyżydowskie w Krakowie.
-Sprowadzenie kapucynów do Rzeczypospolitej.
1682
-(wiosna) Nieudane próby odzyskania Ukrainy na drodze dyplomatycznej.
1683
-(27 I-10 III) Obrady sejmu (pod laską Rafała Leszczyńskiego).
-(1 IV; antydatowany na 31 III) Antyturecki sojusz zaczepno-odporny z Austrią.
- Rzeczpospolita zobowiązuje się wystawić 40000 żołnierzy, wyrzec się planów rewindykacji Śląska i walki o Prusy Książęce.
- Zobowiązanie się do bezpośredniej odsieczy w przypadku zagrożenia Wiednia, bądź Krakowa.
-(VI) Marszałek nadworny koronny Hieronim Lubomirski, na czele korpusu wojsk polskich, wyprawia się do Austrii, by wspomóc armię cesarską.
- (29 VII) Udział korpusu polskiego w zwycięskiej bitwie z Turkami pod Bratysławą.
-(14 VII) Rozpoczęcie oblężenia Wiednia przez Turków.
-(15 VIII) Początek wyprawy Jana Sobieskiego do Austrii (bez udziału wojsk hetmana wielkiego litewskiego Kazimierz Sapieha, niechętnego królowi).
- (3-4 IX) Narada wojenna w Stettelsdorfie.
- (3 IX) Jan Sobieski zostaje oficjalnie mianowany naczelnym dowódcą sił sprzymierzonych.
- (4 IX) Opracowanie szyku bitewnego (według koncepcji Jana Sobieskiego).
- (12 IX) Udana odsiecz Wiednia.
- (15 IX) Spotkanie z cesarzem Leopoldem I w Schwechat.
- (4 X) Wojska Kazimierza Sapiehy wkraczają na Słowację.
- Zwycięstwo nad siłami turecko-tatarskimi nad Orawą.
- Litwini pustoszą Słowację i Węgry.
- Powstańcy węgierscy Emeryka Thököly'ego zrywają negocjacje z Janem Sobieskim i przechodzą na stronę turecką.
- (7 X) Porażka w bitwie pod Parkanami.
- (9 X) Rozgromienie wojsk tureckich w drugiej bitwie pod Parkanami.
- (X) Wojska sprzymierzone zdobywają Ostrzyhom.
- (10 XI) Zajęcie twierdzy w Szécsénach przez wojska polskie.
- (23 XII) Jan Sobieski powraca do kraju.
-(XII) Zdobycie Niemirowa i znacznej części Podola (bez Kamieńca Podolskiego) przez wojska kasztelana krakowskiego Andrzeja Potockiego.
1684
-(5 III) Przystąpienie Rzeczypospolitej do antytureckiej Ligi Świętej.
-(25 VII) Jan zostaje obdarowany przez papieża Innocentego XI Mieczem Poświęcanym i Czapką.
-Zdobycie Jazłowca i Czortkowa przez wojska polskie.
-(VIII-XI) Wyprawa Jana Sobieskiego do Mołdawii.
- Zajęcie Jazłowca przez wojska polskie.
- Nieudana próba odzyskania Kamieńca Podolskiego.
-Zerwanie rokowań z Rosją.
ok. 1684
-Utworzenie Orderu Domowego Sobieskich (zwanego potocznie
Orderem Janiny).
1684-1686
-Polskie misje dyplomatyczne do szacha perskiego Sulejmana (próby nakłonienia Persji do ataku na Turcję).
- (20 III 1686) Sulejman odmawia zaatakowania Turcji.
1685
-(16 II-31 V) Obrady sejmu (pod laską Andrzeja Giełguda).
-Wyprawa hetmana wielkiego koronnego Stanisława Jabłonowskiego na Bukowinę.
- (1-2 X) Odparcie szturmu wojsk turecko-tatarskich pod Bojanem.
-Odparcie najazdów tatarskich.
1686
-(6 V) Zawarcie traktatu pokojowego z Rosją (tzw.
pokój Grzymułtowskiego).
- Potwierdzenie rosyjskiego panowania nad lewobrzeżną Ukrainą (z Kijowem), Czernihowszczyzną i Smoleńszczyzną.
-(VII-IX) Wyprawa do Mołdawii.
- (15 VIII) Zajęcie Jass przez wojska polskie.
- (2 IX) Jan Sobieski nakazuje odwrót (wobec niechętnej postawy szlachty).
-(21 XII) Ratyfikacja
pokoju Grzymułtowskiego przez Jana Sobieskiego.
1688
-(27 I-5 III) Sejm w Grodnie (pod laską Andrzeja Giełguda).
- (5 III) Pierwszy przypadek zerwania sejmu przed ukonstytuowaniem (obiorem marszałka), spowodowany sprzeciwem roku Sapiehów wobec próby uczynienia Jakuba Sobieskiego oficjalnym następcą tronu.
-(IX-X) Nieudana próba blokady Kamieńca Podolskiego przez Stanisława Jabłonowskiego.
1688-1689
-(17 XI-2 IV) Sejm w Warszawie (pod laską Stanisława Szczuki).
- (2 IV 1689) Zerwanie sejmu przez stronnika rodu Sapiehów.
- Wzrost napięcia wewnętrznego w Rzeczypospolitej.
- Jan Sobieski oddala groźbę wojny domowej, nie decydując się na użycie siły przeciwko opozycjonistom.
1689
-Konferencja dyplomatyczna w Komarnie.
- Fiasko rozmów pokojowych Ligi Świętej z Turcją.
-(VIII-IX) Nieudana próba zdobycia Kamieńca Podolskiego przez Stanisława Jabłonowskiego.
1690
-(16 I-6 V) Obrady sejmu (pod laską Tomasza Działyńskiego).
1691
-(23 VIII) Jan Sobieski wyprawia się do Mołdawii.
- Zdobycie twierdz w Neamt i w Soroce.
- Jan Sobieski nakazuje odwrót (wobec pogorszenia pogody i braku wsparcia ze strony Austrii).
1692
-(15 VII) Podpisanie przez Marię Kazimierę (działającą w imieniu króla) tajnego antyhabsburskiego porozumienia z królem Francji, Ludwikiem XIV.
-Nieudana próba zdobycia Kamieńca Podolskiego.
1693
-(9 I-11 II) Sejm w Grodnie (pod laską Michała Kryszpina de Kirszenstein).
- (11 II) Stronnictwo rodu Sapiehów, po ujawnieniu traktatu z Ludwikiem XIV, doprowadza do zerwania sejmu.
1695
-(15 I-24 III) Obrady sejmu (pod laską Michała Kryszpina de Kirszenstein).
-(II) Stanisław Jabłonowski odpiera najazd tatarski na Ruś.
- (11 II) Bitwa pod Lwowem.
1696
-(17 VI) Śmierć Jana III Sobieskiego w Wilanowie
k. Warszawy.