Przemysław II cieszyński
| rodzice ⇒ drzewo genealogiczne |
|---|
| Bolesław I cieszyński | Eufemia, córka Siemowita IV Młodszego, siostrzenica Władysława Jagiełły |
| życie |
|---|
| 1418/1420 - 11 albo 18 III 1477 (Cieszyn) |
| małżeństwa |
|---|
- ⚭ 1462/68 - 1477: Anna, córka Bolesława IV warszawskiego
|
| potomstwo ⇒ drzewo genealogiczne |
|---|
- Jadwiga (1469 - 6 IV 1521)
|
| panowanie |
|---|
1431-1442: 1/2 Bytomia, Cieszyn, 1/2 Głogowa, Siewierz, 1/2 Ścinawy (współrządy)
1442-1447: Cieszyn (formalne współrządy)
1447: Cieszyn (formalne współrządy), Frysztat, Skoczów
1447-1460: Cieszyn (formalne współrządy), Skoczów
1460-1477: Cieszyn (formalne współrządy), 1/2 Głogowa, Skoczów, 1/2 Ścinawy |
1431
📖
Dnia szóstego miesiąca maja, Bolesław książę cieszyński, syn starszego Przemysława, zakończył życie w Cieszynie; zwłoki jego pochowano w grobach ojców, w klasztorze cieszyńskim zakonu kaznodziejskiego. - Kronika Jana Długosza-(6 V) Śmierć ojca
Bolesława I cieszyńskiego.
1442
-(29 XI) Podział księstwa cieszyńskiego pomiędzy braćmi.
- Brat Wacław obejmuje samodzielnie rządy w połowie Bytomia i w Siewierzu, a brat Władysław otrzymuje połowę Głogowa i Ścinawy.
- Cieszyn zostaje formalnie podzielony pomiędzy wszystkich braci (faktyczną władzę sprawuje jednak najstarszy Wacław).
1447
📖
Z Mikołajem i Wacławem książętami raciborskimi i Bolesławem cieszyńskim, tudzież wielu radcami ich księstw, i posłami książąt oświęcimskich, którzy na niedzielę pierwszą postu zjechali do Krakowa, wskutek wzajemnych układów [...] zawarty został pokój wieczysty, na warunkach słusznych i obu stronom dogodnych, wzajemnie stwierdzony i opisany. - Kronika Jana Długosza-(4 II) Układ krakowski między Królestwem Polskim a książętami górnośląskimi (opawsko-raciborskimi, cieszyńskimi i oświęcimskimi).
- Regulacja sporów granicznych oraz sądownictwa złoczyńców.
-(25 VII/18 IX) Śmierć matki Eufemii.
- (18 IX) Przemysław i Bolesław zawierają układ w sprawie pozostawionych przez matkę posiadłości.
- Objęcie przez Przemysława Frysztatu i Skoczowa.
- (/2 XII) Przekazanie bratu Bolesławowi Frysztatu.
1454
-(9-10 II) Prawdopodobny udział w uroczystościach ślubnych
Kazimierza Jagiellończyka i Elżbiety Habsburżanki w Krakowie.
1457
-(1 VII) Przemysław i
Wacław zawierają traktat pokojowy z Królestwem Polskim.
1458
-Objęcie zastawu w postaci zamku i dóbr Veveří na Morawach z nadania króla czeskiego Jerzego z Podiebradów.
1459
-(1 IX) Przemysław składa (w Świdnicy) hołd lenny królowi czeskiemu Jerzemu z Podiebradów.
1460
📖
Przemysław książę cieszyński, pośrednik rzeczonej między dwoma królami ugody, gdy się od niej uchylali inni panowie czescy i morawscy, którzy sobie tego pośrednictwa wielce życzyli, naznaczył zjazd do miasteczka Bytomia na dzień uroczysty Obrzezania Pańskiego, aby na nim zgromadzeni wszyscy radcy załatwili trudności i przeszkody [...] i ułożyli przedugodowe warunki do obu królów przymierza. - Kronika Jana Długosza-(1 I) Przemysław pośredniczy w negocjacjach polsko-czeskich w Bytomiu w sprawie przymierza pomiędzy
Kazimierzem IV Jagiellończykiem i Jerzym z Podiebradów.
-(ok.14 II) Śmierć brata
Władysława głogowskiego.
- Przemysław obejmuje faktyczną władzę w połowie Głogowa i Ścinawy, osadzając (zgodnie z ostatnią wolą zmarłego brata) dożywotnio w Głogowie księżną-wdowę, Małgorzatę Cilly.
1461
-(9 VI) Pośrednictwo w układzie pomiędzy
Janem IV gliwickim i
Kazimierzem IV Jagiellończykiem dotyczącym regulacji wzajemnych roszczeń majątkowych odnośnie Oświęcimia.
1462
-(26/27 II) Śmierć (bezpotomna) kuzyna Władysława II, księcia płockiego.
📖
Roku Pańskiego 1462, w dniu Św. Zofii, w sobotę po niedzieli Cantate uznany i przyjęty król Czech przybył do Głogowa z konnymi w liczbie 2000 bądź nawet więcej. I przyjął króla Polski, mianowicie Kazimierza, który przybył do Głogowa w niedzielę po Św. Zofii z 5000 konnych. Wraz z Jerzykiem zaś byli liczni hrabiowie i szlachta z Czech i Moraw oraz najwyżsi jego urzędnicy i wielcy śląscy, mianowicie biskup wrocławski Jodok, biskup ołomuniecki [Protazy], książęta Śląska: Przemysł [II cieszyński], Konrad [IX Czarny], znowu Konrad [X Biały], Henryk [IX Starszy], Jan [II Szalony] oraz rady wszystkich jego miast, wszystkich z wyjątkiem wrocławian, którzy jednak także skrycie byli obecni. [...] I byli w Głogowie aż do soboty w oktawę [Św. Zofii]. I prowadzili oni rozmowy i naradzali się, nie wiadomo w jakich sprawach, panowała zaś opinia, że się sprzymierzyli i chcieli występować jak jeden mąż. - Roczniki głogowskie-(18-30 V) Przemysław bierze udział (w orszaku króla czeskiego) w zjeździe głogowskim pomiędzy Jerzym z Podiebradów i
Kazimierzem IV Jagiellończykiem.
-Jerzy z Podiebradów przekazuje Przemysławowi Valašské Meziříčí na Morawach, w podziękowaniu za pośrednictwo w pokojowych negocjacjach polsko-czeskich.
1462/1468
-Małżeństwo z Anną, córką
Bolesława IV warszawskiego.
1465
📖
[...] dnia szesnastego maja, w kościele krakowskim ochrzczona przez Jana krakowskiego i Jakuba włocławskiego, biskupów, w obecności książąt, Przemysława cieszyńskiego, Janusza raciborskiego, Przemka toszeckiego, Wacława zatorskiego, Janusza gliwickiego i Jana rybnickiego, nazwana została Elżbietą. - Kronika Jana Długosza-(16 V) Udział w krakowskich uroczystościach chrzcielnych Elżbiety, córki
Kazimierza IV Jagiellończyka.
1466
-(lato) Udział w wyprawie zbrojnej króla Jerzego z Podiebradów do Kłodzka.
1468
📖
Roku Pańskiego 1468 pan legat ekskomunikował pięciu książąt ze Śląska, mianowicie książąt górno[śląskich] Przemysła [II cieszyńskiego] i Wacława [I cieszyńskiego] oraz książąt dolno[śląskich] Konrada [X] Białego, Konrada [IX] Czarnego i księcia na Legnicy Fryderyka [I], ponieważ wezwał ich, aby udzielili pomocy wrocławianom i innym książętom przeciw trucicielskiemu smokowi Jerzykowi. Ci zaś nieustępliwi i zbuntowani trwali w ekskomunice od święta Św. Zofii aż do czasu po święcie Wniebowzięcia Błogosławionej Maryi Dziewicy. - Roczniki głogowskie-(15 V-15 VIII/) W związku z popieraniem króla Jerzego z Podiebradów, Przemysław zostaje tymczasowo ekskomunikowany przez legata papieskiego Rudolfa z Rüdesheimu.
-Utrata zamku i dóbr Veveří na rzecz króla węgierskiego Macieja Korwina.
1469
-(4 VI) Złożenie (we Wrocławiu) hołdu lennego (anty)królowi czeskiemu Maciejowi Korwinowi.
📖
Posłał i Maciej król węgierski Przemysławowi cieszyńskiemu i Wacławowi rybnickiemu księciu tysiąc czerwonych złotych na zebranie zbrojnych zaciągów, z zaleceniem, aby powoławszy do broni także innych książąt śląskich oblegli Opawę, z której wódz Jerzego, Birka czyniąc ustawiczne wycieczki drugą połowę Śląska srodze nękał orężem. - Kronika Jana Długosza-Przemysław (wraz z Wacławem III, księciem rybnickim) otrzymuje od Macieja Korwina kwotę 1000 czerwonych złotych z przeznaczeniem na zaciąg wojsk do walki z Jerzym z Podiebradów.
1473
-Udział w (zorganizowanej z inicjatywy króla Macieja Korwina) zbrojnej wyprawie przeciwko Wacławowi III, księciu rybnickiemu, stronnikowi Jagiellonów.
- Zdobycie Rybnika przez koalicjantów.
przed 1474
📖
Wacław książę cieszyński [...] zakończył życie w Bielsku ze zmartwienia, że bratu swojemu Przemysławowi księciu cieszyńskiemu, mimo największych usiłowań, nie mógł odradzić, [...] aby od tegoż Macieja króla węgierskiego nie przyjmował trzech tysięcy pięciuset czerwonych złotych podarku, z ohydą swojego rodu i imienia. - Kronika Jana Długosza-Przemysław otrzymuje od Macieja Korwina kwotę 3500 czerwonych złotych tytułem
podarku (być może jest to pożyczka).
1474
📖
Wacław książę cieszyński, mąż pobożny i bogobojny, nie zostawiwszy po sobie żadnego potomstwa (wziął bowiem na żonę wdowę po Ludwiku [II] księciu legnickim, a córkę Fryderyka margrabiego brandenburskiego, niewiastę już w latach podeszłą) zakończył życie w Bielsku [...] - Kronika Jana Długosza-Śmierć brata
Wacława.
- Objęcie samodzielnych rządów w połowie księstwa cieszyńskiego (z Frydkiem).
1475
📖
[Maciej Korwin] zamierzał i Przemysława księcia cieszyńskiego oblężeniem ścisnąć, ale dowiedziawszy się, że mu z Krakowa znacznie nadesłano posiłki, odmienił zamiar. - Kronika Jana Długosza-Niezrealizowany plan ataku Macieja Korwina na Cieszyn (wskutek uzyskania przez Przemysława zbrojnego wsparcia Królestwa Polskiego).
1477
-(/18 III) Przemysław zawiera układ o wzajemnym dziedziczeniu bratanka
Kazimierza z
Janem V zatorskim, w przypadku braku potomstwa męskiego.
📖
Dnia jedenastego marca, Przemysław książę cieszyński, w Cieszynie w zamku książęcym życie zakończył [...] Umierając naznaczyłtestamentem bratanka swego Kazimierza, syna Bolesława, spadkobiercą wszystkich swoich książęcych posiadłości [...] - Kronika Jana Długosza-(11 lub 18 III) Śmierć Przemysława II cieszyńskiego w Cieszynie.
- Kazimierz obejmuje samodzielne rządy w księstwie cieszyńskim i opiekę nad małoletnią kuzynką Jadwigą.
heraldyka:
wybrane pieczęcie:
S Prsemislai dei Gracia duc tessichinensis
S Prsemislai dei gracia ducis tesschinensis et glogouie
ciekawostka:
Przemysław II to pierwszy piastowski książę z linii cieszyńskiej, który przydał koronę do swojego herbowego orła. Ukoronowany orzeł widoczny jest na pieczęci przywieszonej do dokumentu z roku 1470 (powstałej jednak już 10 lat wcześniej, co na wskazuje napis w otoku). Wydarzeniem, które należy łączyć z taką zmianą, było prawdopodobnie przejęcie władzy w Głogowie w roku 1460 (po śmierci starszego brata, Władysława). XIV-wieczni Piastowie głogowscy tytułowali się Dziedzicami Królestwa Polskiego i być może na bazie tej tradycji, korona - symbol władzy królewskiej - przeniknęła do Cieszyna.
W Muzeum Śląska Cieszyńskiego w Cieszynie eksponowana jest para ozdobnych płytek ceramicznych z ukoronowanym orłem piastowskim i napisem Przemislaus dei gratia dux Tessinensis. Napis odnosi się do księcia cieszyńskiego Przemysława, stąd wiele opracowań wskazuje, iż są to obiekty z przełomu XIV i XV w. (czasy księcia Przemysława I Noszaka). Należy jednak zwrócić uwagę na wygląd orła. Nie jest to bowiem klasyczny orzeł gotycki, lecz przedstawienie to posiada już szereg heraldycznych cech renesansowych, takich jak ukośne ułożenie piór w stosunku do korpusu, dobrze widoczne stosiny i promienie piór, długi język wychodzący z dzioba, czy nawet ozdobny ogon dopasowany do kształtu dołu tarczy. Wydaje się wykluczone, by taka forma orła heraldycznego powstała za życia Przemysława I, zatem obiekty te najprawdopodobniej należy odnieść do księcia Przemysława II.
ciekawostka:
Jedyna córka księcia Przemysława, Jadwiga, w roku 1486 wydana została za mąż za wpływowego węgierskiego magnata, Stefana Zápolyę. Para doczekała się czwórki potomstwa, z pomiędzy których najstarszy syn Jan w roku 1526 objął tron Węgier, natomiast córka Barbara 8 lutego roku 1512 została żoną Zygmunta I Jagiellończyka i królową polską. Barbara Zápolya zmarła, niestety, już w roku 1515 i pamięć o niej nieco przyćmiła kolejna żona króla Zygmunta, Bona.
ważniejsze fundacje:
| 1476 | klasztor bernardynów w Cieszynie |
|---|
przyczyna śmierci:
nieznana (według Jana Długosza książę zmarł znękany nie tak chorobą jako raczej ciężkim zmartwieniem, z przyczyny, że Maciej król węgierski [...] nalegał nań z natarczywością, aby mu ustąpił zamku i miasta Cieszyna [...]; być może zatem powodem zgonu był nadmierny stres i przyspieszony rozwój któregoś ze schorzeń przezeń spowodowanych)
pochówek:
