Henryk V Brzuchaty (Gruby, Tłusty)
Henryka legnickiego [...] nazywano Grubym i Otyłym, ponieważ miał wielki brzuch [...]
Kronika Jana Długosza
1261
-(23 V) Pobyt w otoczeniu Przemysła Ottokara II w miejscowości Písek na Morawach.
-(25 XII) Prawdopodobny udział w koronacji królewskiej Przemysła Ottokara II.
1264
📖
Król Czech [...] uczynił rycerzami czterech margrabiów i [jako] piątego, księcia Polski. - Annales Ottokariani-(6 X) Henryk (albo inny książę śląski?) zostaje pasowany na rycerza przez króla czeskiego Przemysła Ottokara II.
1271
-(14 VII) Udział (wraz z ojcem i braćmi) w zjeździe pokojowym (w Pradze) króla czeskiego Przemysła Ottokara II z królem węgierskim Stefanem V.
1274
-Przejęcie księstwa jaworskiego z nadania
Bolesława Rogatki.
1277
📖
[Bolesław Rogatka] upatrzywszy tedy chwilę sposobną do wykonania zamiarów, wysławszy służalców i łotrzyków, we czwartek przed niedzielą "Reminiscere" Wielkiego Postu, dnia osiemnastego lutego, nocą wyciąga z łóżka śpiącego i więzi księcia wrocławskiego Henryka Probusa, nie obawiającego się zupełnie stryjowskiej zasadzki i odpoczywającego spokojnie we dworze i swojej wsi Jelcz. Przewozi więźnia do swego zamku Wleń, wtrąca do ciężkiego więzienia w przekonaniu, że trudami uciążliwego więzienia potrafi skłonić bratanka Henryka do ustąpienia z pewnych zamków, miast i okręgów. - Kronika Jana Długosza-(18 II)
Henryk IV zostaje porwany przez
Bolesława Rogatkę i uwięziony na zamku we Wleniu.
- Król czeski Przemysł Ottokar II przejmuje tymczasowy zarząd na księstwem wrocławskim.
📖
[...] książę legnicki Bolesław wsparty przez swoich synów: Henryka, Bolesława i Bernarda, pierwszy wyprowadził swoje wojska i najechawszy zbrojnie ziemię wrocławską, zaczął ją pustoszyć i gnębić grabieżami i pożarami. Wojska wrocławian, które ruszyły przeciw niemu, by zapobiec mszczeniu swoich pól, uderzają na niego na polach między Skorolcem i Procanem i w sobotę, w dzień Św. Jerzego mimo złych wróżb, staczają bitwę. Jedni i drudzy walczyli z wielką zawziętością i okazywali tak wielki zapał do walki, że starcie trwało niemal do wyniszczenia jednej i drugiej strony, gdyż żadna nie chciała ustąpić z pola walki. Toteż Bolesław legnicki, widząc wielką rzeź swoich i przewidując, że w końcu muszą ponieść klęskę, z jednym tylko towarzyszem uciekł z pola walki, żeby się nie dostać w ręce wrocławian. Na koniec jego starszy syn Henryk, pełniąc obowiązki wodza i żołnierza, podjął na nowo walkę, która w wielu miejscach ustała albo osłabła. Okazując upór i wytrwałość pobił na głowę wrocławian i ich wojska posiłkowe [...] Zginęła w tej walce tak niezliczona ilość ludzi, że [rycerze] legniccy, chociaż zwycięscy, nie mogli szydzić ze zwyciężonych, bo krwawo zapłacili za zwycięstwo. W tej bitwie dostaje się do niewoli książę poznański Przemysł oraz wielu podległych mu rycerzy. - Kronika Jana Długosza-Odwetowa wyprawa
Przemysła II oraz książąt głogowskich (
Henryka III,
Konrada II i
Przemka) na rzecz porwanego.
- (24 IV) Zwycięstwo wojsk legnicko-jaworskich (dowodzonych przez Henryka Brzuchatego) pod Stolcem.
- Wojska legnickie pustoszą miejscowość Hawelswerde (Bystrzyca Kłodzka) na terytorium czeskim.
-(/22 V)
Bolesław Rogatka uwalnia
Przemysła II.
ok. 1277
-Małżeństwo z Elżbietą, córką
Bolesława Pobożnego.
1278
-(26 XII) Śmierć
Bolesława Rogatki.
- Przejęcie władzy w księstwie legnickim.
- Henryk przekazuje ziemię jaworską braciom Bolkowi i Bernardowi.
ok. 1280
-Przekazanie Lwówka (wraz z okręgiem) bratu Bernardowi Zwinnemu.
1280
-Najazd na księstwo wrocławskie
Henryka IV (wraz z braćmi i margrabią brandenburskim Ottonem).
-Odwetowa wyprawa
Henryka IV na księstwo jaworskie.
1281
📖
A książę Henryk wrocławski, choć odczuwał głęboki zawód, iż w jego pułapkę wpadło mniej książąt, niż się spodziewał, nie zaniechał jednak wykonania zbrodniczego zamysłu, lecz łamiąc prawo gościnności i prawo narodów, a także prawo boskie i ludzkie, w zbrodniczy sposób sam, osobiście i przy pomocy swoich rycerzy, których spory oddział przywiózł ze sobą, więzi wymienionych książąt wielkopolskiego, legnickiego i głogowskiego pierwszego dnia po ich przybyciu na miejsce zjazdu, i uprowadzonych do Wrocławia zamyka każdego z osobna pod ścisłą strażą i w kajdanach. [...]
Książęta zaś zatrzymani przez Henryka w więzieniu, chcąc się wydostać z długotrwałej, przykrej niewoli, zawierają z nim układ w sprawie swego uwolnienia. Od księcia Wielkopolski Przemysła - choć był jego ciotecznym bratem - wytargowuje i wymusza ziemię rudzką, zwaną teraz wieluńską, twierdząc, że ona mu podlega i do niego należy, bo została niesłusznie zabrana jego przodkom. Gdy zaś od: swoich braci stryjecznych Henryka legnickiego i Henryka głogowskiego nie mógł wydrzeć żadnej części ich ziem, zobowiązuje ich, że w okresie pięciu lat będą mu służyć trzydziestu kopijnikami przeciw każdemu wrogowi w każdej potrzebie. - Kronika Jana Długosza-(II) Zjazd książąt w Sądowlu nad Baryczą.
- (9 II) Uwięzienie Henryka Brzuchatego przez Henryka IV.
- Henryk IV narzuca stosunki wasalne Henrykowi (wymuszenie militarnego wsparcia 30 kopijnikami w ciągu najbliższych 5 lat).
- (1 VI ?) Odzyskanie wolności.
1285
-(I) Zawarcie przymierza (w Cheb) z
Wacławem II przeciwko
Henrykowi IV.
1290
-(23 VI) Śmierć
Henryka IV Prawego.
- Na Ostrów Tumski przybywa Henryk głogowski (celem objęcia władzy we Wrocławiu).
- (22 VII) Patrycjat wrocławski przekazuje tron książęcy Henrykowi Brzuchatemu.
-(lato/jesień) Przekazanie Świdnicy, Ząbkowic, Strzelina i Ziębic
Bolkowi Surowemu (w zamiast za udzielenie poparcia przeciwko Głogowczykom).
-Zawarcie sojuszu z
Wacławem II.
-(lato/1 IX) Ugoda z
Henrykiem głogowskim.
- Przekazanie Chojnowa, Sycowa, Bolesławca, Gościszowa, Nowogrodźca, Ścinawy, Wińska, Urazu, Trzebnicy, Milicza i Sądowla w zamian za rezygnację Henryka z praw do Wrocławia.
1291
-(I) Wzmocnienie fosy okalającej Wrocław (poprzez wpuszczenie do niej wód rzeki Oławy).
1293
-(11 XI) Henryk zostaje porwany i uwięziony (w Głogowie) przez
Henryka głogowskiego.
1294
-(6 V)
Henryk głogowski zmusza Henryka do odstąpienia części księstwa wrocławskiego na prawym brzegu Odry (z Oleśnicą, Bierutowem, Kluczborkiem, Namysłowem, Byczyną, Świerczami i Gorzowem Śląskim).
- Odzyskanie wolności (za cenę okupu w wysokości 30000 grzywien srebra oraz obietnicy wspierania zbrojnego Henryka głogowskiego).
1295
-Wyprawa
Wacława II na Wrocław.
- Henryk prosi o pomoc brata Bolka Surowego.
- Wacław wycofuje się, wobec wrogiej postawy Bolka (który zamyka się z rycerstwem w Kamiennej Górze, grożąc atakami na Czechów).
1296
-(1 II) Henryk i
Bolko Surowy uzyskują bullę protekcyjną od papieża Bonifacego VIII.
-Przekazanie
Bolkowi grodu w Sobótce w zamian za opiekę nad małoletnimi dziećmi.
-(22 II) Śmierć Henryka V Brzuchatego w Legnicy (?).
Henryk V Brzuchaty
heraldyka:
wybrane pieczęcie:
+SIGILLVM HEINRICI DVCIS SLEZIE
+SIGILLVM DEI GRACIA DOMI hENRICI DVCIS SL'ZIE
ciekawostka:
Ok. 11 listopada 1293 roku książę Henryk Brzuchaty zażywał kąpieli w łaźni nad Odrą w pobliżu zamku wrocławskiego. Został wówczas napadnięty i uprowadzony przez spiskowców prowadzonych przez Lutka (jego ojciec Pakosław został ścięty z rozkazu księcia za morderstwo, którego dopuścił się na sąsiedzie). W niegodziwy sposób nago wyciągnięty z łaźni, wsadzony w lichym płaszczyku na konia i zmuszony do pospiesznej jazdy przez cały dzień i noc przywieziony został do grodu w Sądowlu nad Baryczą, a następnie do Głogowa, na dwór Henryka III głogowskiego. Ten zaś rozkazał zrobić jakby skrzynię, z żelazną kratą, przez którą [więzień] mógł oddychać i przyjmować pożywienie, drugi zaś podobnie dobrze zabezpieczony otwór pozostawił, żeby mógł przez niego wypróżniać się i trzymał go tak w więzieniu najokropniej przez prawie sześć miesięcy, że z jego ud i pleców wypełzła masa robactwa, zwłaszcza, ze nie mógł ani stać, ani siedzieć i ani nawet leżeć, umieszczony tak w ciasnocie. Ta okrutna kaźń doprowadziła do ustępstw terytorialnych na rzecz Henryka głogowskiego. Ponadto Brzuchaty zobowiązał się wspomagać księcia Głogowa przez najbliższe pięć lat przeciw wszystkim wrogom oraz zapłacić olbrzymi okup w wysokości 30000 grzywien srebra, lecz nawet po uwolnieniu zawsze był chory i póki żył, nigdy nie powrócił zupełnie do zdrowia.
ważniejsze fundacje:
| 1296-1314 | klasztor i kościół (Św. Katarzyny) dominikanek we Wrocławiu (budowa ukończona przez Bolesława Rozrzutnego) |
|---|
przyczyna śmierci:
osłabienie organizmu spowodowane ciężkimi warunkami więzienia
pochówek:
