Henryk V Brzuchaty (Gruby, Tłusty)
Henryka legnickiego [...] nazywano Grubym i Otyłym, ponieważ miał wielki brzuch [...]
Kronika Jana Długosza
Kronika Jana Długosza
| rodzice ⇒ drzewo genealogiczne | |
|---|---|
| Bolesław II Rogatka | Jadwiga, córka Henryka, hrabiego Anhaltu |
| życie | |
| 1245/1250 - 22 II 1296 (Legnica ?) | |
| małżeństwa | |
| |
| potomstwo ⇒ drzewo genealogiczne | |
| |
| panowanie | |
| 1274-1278: Jawor 1278-1290: Legnica 1290-1296: Legnica, Wrocław | |
1261
-(23 V) Pobyt w otoczeniu Przemysła Ottokara II w miejscowości Písek na Morawach.-(25 XII) Prawdopodobny udział w koronacji królewskiej Przemysła Ottokara II.
1264
★
Król Czech [...] uczynił rycerzami czterech margrabiów i [jako] piątego, księcia Polski. - Annales Ottokariani1271
-(14 VII) Udział (wraz z ojcem i braćmi) w zjeździe pokojowym (w Pradze) króla czeskiego Przemysła Ottokara II z królem węgierskim Stefanem V.1274
-Przejęcie księstwa jaworskiego z nadania Bolesława Rogatki.1277
★
[Bolesław Rogatka] upatrzywszy tedy chwilę sposobną do wykonania zamiarów, wysławszy służalców i łotrzyków, we czwartek przed niedzielą "Reminiscere" Wielkiego Postu, dnia osiemnastego lutego, nocą wyciąga z łóżka śpiącego i więzi księcia wrocławskiego Henryka Probusa, nie obawiającego się zupełnie stryjowskiej zasadzki i odpoczywającego spokojnie we dworze i swojej wsi Jelcz. Przewozi więźnia do swego zamku Wleń, wtrąca do ciężkiego więzienia w przekonaniu, że trudami uciążliwego więzienia potrafi skłonić bratanka Henryka do ustąpienia z pewnych zamków, miast i okręgów. - Kronika Jana Długosza- Król czeski Przemysł Ottokar II przejmuje tymczasowy zarząd na księstwem wrocławskim.
★
[...] książę legnicki Bolesław wsparty przez swoich synów: Henryka, Bolesława i Bernarda, pierwszy wyprowadził swoje wojska i najechawszy zbrojnie ziemię wrocławską, zaczął ją pustoszyć i gnębić grabieżami i pożarami. Wojska wrocławian, które ruszyły przeciw niemu, by zapobiec mszczeniu swoich pól, uderzają na niego na polach między Skorolcem i Procanem i w sobotę, w dzień Św. Jerzego mimo złych wróżb, staczają bitwę. Jedni i drudzy walczyli z wielką zawziętością i okazywali tak wielki zapał do walki, że starcie trwało niemal do wyniszczenia jednej i drugiej strony, gdyż żadna nie chciała ustąpić z pola walki. Toteż Bolesław legnicki, widząc wielką rzeź swoich i przewidując, że w końcu muszą ponieść klęskę, z jednym tylko towarzyszem uciekł z pola walki, żeby się nie dostać w ręce wrocławian. Na koniec jego starszy syn Henryk, pełniąc obowiązki wodza i żołnierza, podjął na nowo walkę, która w wielu miejscach ustała albo osłabła. Okazując upór i wytrwałość pobił na głowę wrocławian i ich wojska posiłkowe [...] Zginęła w tej walce tak niezliczona ilość ludzi, że [rycerze] legniccy, chociaż zwycięscy, nie mogli szydzić ze zwyciężonych, bo krwawo zapłacili za zwycięstwo. W tej bitwie dostaje się do niewoli książę poznański Przemysł oraz wielu podległych mu rycerzy. - Kronika Jana Długosza- (24 IV) Zwycięstwo wojsk legnicko-jaworskich (dowodzonych przez Henryka Brzuchatego) pod Stolcem.
- Pojmanie Przemysła II.
- Wojska legnickie pustoszą miejscowość Hawelswerde (Bystrzyca Kłodzka) na terytorium czeskim.
ok. 1277
-Małżeństwo z Elżbietą, córką Bolesława Pobożnego.1278
-(26 XII) Śmierć Bolesława Rogatki.- Przejęcie władzy w księstwie legnickim.
- Henryk przekazuje ziemię jaworską braciom Bolkowi i Bernardowi.
ok. 1280
-Przekazanie Lwówka (wraz z okręgiem) bratu Bernardowi Zwinnemu.1280
-Najazd na księstwo wrocławskie Henryka IV (wraz z braćmi i margrabią brandenburskim Ottonem).-Odwetowa wyprawa Henryka IV na księstwo jaworskie.
1281
★
A książę Henryk wrocławski, choć odczuwał głęboki zawód, iż w jego pułapkę wpadło mniej książąt, niż się spodziewał, nie zaniechał jednak wykonania zbrodniczego zamysłu, lecz łamiąc prawo gościnności i prawo narodów, a także prawo boskie i ludzkie, w zbrodniczy sposób sam, osobiście i przy pomocy swoich rycerzy, których spory oddział przywiózł ze sobą, więzi wymienionych książąt wielkopolskiego, legnickiego i głogowskiego pierwszego dnia po ich przybyciu na miejsce zjazdu, i uprowadzonych do Wrocławia zamyka każdego z osobna pod ścisłą strażą i w kajdanach. [...]Książęta zaś zatrzymani przez Henryka w więzieniu, chcąc się wydostać z długotrwałej, przykrej niewoli, zawierają z nim układ w sprawie swego uwolnienia. Od księcia Wielkopolski Przemysła - choć był jego ciotecznym bratem - wytargowuje i wymusza ziemię rudzką, zwaną teraz wieluńską, twierdząc, że ona mu podlega i do niego należy, bo została niesłusznie zabrana jego przodkom. Gdy zaś od: swoich braci stryjecznych Henryka legnickiego i Henryka głogowskiego nie mógł wydrzeć żadnej części ich ziem, zobowiązuje ich, że w okresie pięciu lat będą mu służyć trzydziestu kopijnikami przeciw każdemu wrogowi w każdej potrzebie. - Kronika Jana Długosza
- (9 II) Uwięzienie Henryka Brzuchatego przez Henryka IV.
- Henryk IV narzuca stosunki wasalne Henrykowi (wymuszenie militarnego wsparcia 30 kopijnikami w ciągu najbliższych 5 lat).
- (1 VI ?) Odzyskanie wolności.
- Henryk IV narzuca stosunki wasalne Henrykowi (wymuszenie militarnego wsparcia 30 kopijnikami w ciągu najbliższych 5 lat).
1285
-(I) Zawarcie przymierza (w Cheb) z Wacławem II przeciwko Henrykowi IV.1290
-(23 VI) Śmierć Henryka IV Probusa.- Na Ostrów Tumski przybywa Henryk Głogowski (celem objęcia władzy we Wrocławiu).
- (22 VII) Patrycjat wrocławski przekazuje tron książęcy Henrykowi Brzuchatemu.
- Henryk Głogowski opuszcza z Wrocław i pustoszy ziemię wrocławską.
-Zawarcie sojuszu z Wacławem II.
-(lato/1 IX) Ugoda z Henrykiem Głogowskim.
- Przekazanie Chojnowa, Sycowa, Bolesławca, Gościszowa, Nowogrodźca, Ścinawy, Wińska, Urazu, Trzebnicy, Milicza i Sądowla w zamian za rezygnację Henryka z praw do Wrocławia.
1291
-(I) Wzmocnienie fosy okalającej Wrocław (poprzez wpuszczenie do niej wód rzeki Oławy).1293
-(11 XI) Henryk zostaje porwany i uwięziony (w Głogowie) przez Henryka Głogowskiego.1294
-(6 V) Henryk Głogowski zmusza Henryka do odstąpienia części księstwa wrocławskiego na prawym brzegu Odry (z Oleśnicą, Bierutowem, Kluczborkiem, Namysłowem, Byczyną, Świerczami i Gorzowem Śląskim).- Odzyskanie wolności (za cenę okupu w wysokości 30000 grzywien srebra oraz obietnicy wspierania zbrojnego Henryka Głogowskiego).
1295
-Wyprawa Wacława II na Wrocław.- Henryk prosi o pomoc brata Bolka Surowego.
1296
-(1 II) Henryk i Bolko Surowy uzyskują bullę protekcyjną od papieża Bonifacego VIII.-Przekazanie Bolkowi grodu w Sobótce w zamian za opiekę nad małoletnimi dziećmi.
-(22 II) Śmierć Henryka V Brzuchatego w Legnicy (?).
Henryk V Brzuchaty
heraldyka:
wybrane pieczęcie:
+SIGILLVM HEINRICI DVCIS SLEZIE
+SIGILLVM DEI GRACIA DOMI HENRICI DVCIS SLEZI
ciekawostka:
Ok. 11 listopada 1293 Henryk Brzuchaty zażywał kąpieli w łaźni z pobliżu Wrocławia. Został wówczas napadnięty i uprowadzony przez spiskowców prowadzonych przez Lutka (jego ojciec Pakosław został ścięty z rozkazu księcia za morderstwo, którego dopuścił się na sąsiedzie). Henryka przewieziono do Sądowla, a następnie do Głogowa, na dwór Henryka III Głogowczyka. Ten zaś rozkazał zrobić jakby skrzynię, z żelazną kratą, przez którą [więzień] mógł oddychać i przyjmować pożywienie, drugi zaś podobnie dobrze zabezpieczony otwór pozostawił, żeby mógł przez niego wypróżniać się i trzymał go tak w więzieniu najokropniej przez prawie sześć miesięcy, że z jego ud i pleców wypełzła masa robactwa, zwłaszcza, ze nie mógł ani stać, ani siedzieć i ani nawet leżeć, umieszczony tak w ciasnocie. Ta okrutna kaźń doprowadziła do ustępstw terytorialnych na rzecz Henryka Głogowskiego. Ponadto Brzuchaty zobowiązał się wspomagać księcia Głogowa przez najbliższe pięć lat przeciw wszystkim wrogom oraz zapłacić olbrzymi okup w wysokości 30000 grzywien srebra, lecz nawet po uwolnieniu zawsze był chory i póki żył, nigdy nie powrócił zupełnie do zdrowia.
ważniejsze fundacje:
| 1296- 1314 | klasztor i kościół (Św. Katarzyny) dominikanek we Wrocławiu (budowa ukończona przez Bolesława Rozrzutnego) |
|---|
przyczyna śmierci:
osłabienie organizmu spowodowane ciężkimi warunkami więzienia
pochówek:
| 1296 | opactwo klarysek we Wrocławiu (obecnie klasztor Urszulanek Unii Rzymskiej; w kaplicy Św. Jadwigi) |
|---|---|
| zdjęcie kościoła urszulanek we Wrocławiu | |
| zdjęcie płyty nagrobnej Henryka V Brzuchatego | |
źródła:
- Jana Długosza kanonika krakowskiego Dziejów polskich ksiąg dwanaście, oprac. i tłum.: Karol Mecherzyński, t. I-V, Kraków 1867-1870
- Zygmunt Boras, Książęta piastowscy Śląska, Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1978
- Marcin Hlebionek, Bolesław Pobożny i Wielkopolska jego czasów, Wydawnictwo Avalon, Kraków 2010
- Kazimierz Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, Wydawnictwo Avalon, Kraków 2007
- Jacek Osiński, Bolesław Rogatka: książę legnicki: dziedzic Monarchii Henryków Śląskich: (1220/1225-1278), Wydawnictwo Avalon, Kraków 2012
- Tomasz Sadowski, Poczet książąt Wrocławia, Wydawnictwo Rzeka, Wrocław 1999
- Marcin Spórna, Piotr Wierzbicki, Słownik władców Polski i pretendentów do tronu polskiego, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2003
- red. Stanisław Szczur, Piastowie. Leksykon Biograficzny, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1999
- Zbigniew Zielonka, Henryk Prawy, Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1982
- Jan Rybotycki, Księstwo Jaworskie i jego stolica (1264-1392), Towarzystwo Miłośników Jawora, Jawor 1987
- Kazimierz Stronczyński, Pomniki książęce Piastów, lenników dawnej Polski w pieczęciach, budowlach, grobowcach i innych starożytnościach zebrane i objaśnione, Piotrków 1888
- Fotografie miejsc historycznych, http://foto.poczet.com
POCZET.COM (treść i kod strony) jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska.
Serwis wpisany został do rejestru dzienników i czasopism prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Katowicach pod poz. Pr 2428.
Serwis wpisany został do rejestru dzienników i czasopism prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Katowicach pod poz. Pr 2428.
partnerzy: ApisVideo • Historia • Język niemiecki • Język francuski • Biologia • Wiedza o społeczeństwie • Drukarnia • Żegluga śródlądowa • Wydawnictwo AVALON