władcy zwierzchniPiastowieHenryk II Pobożny

Henryk II Pobożny

[...] mąż szczególnie oddany Bogu oraz sprawca dobrych dzieł. Jako wierny i dzielny żołnierz Chrystusa śmiało przeciwstawił się Tatarom dla dobra ludu Bożego i przelawszy krew przyjął śmierć [...]
Żywot Św. Jadwigi
rodzice ⇒ drzewo genealogiczne
Henryk I BrodatyJadwiga, córka Bertolda III, hrabiego von Diessen-Andechs, księcia Meranii
życie
1196/1204 - 9 IV 1241 (Legnica)
małżeństwa
  1. 1214/20 - 1241: Anna, córka Przemysła Ottokara I, króla czeskiego
potomstwo ⇒ drzewo genealogiczne
  1. Gertruda (1218/20 - IV 1244/1247)
    Bolesław (1220/25 - 26 XII 1278)
    Mieszko (1223/27 - 1241/42)
    Konstancja (przed 1227 - 21 albo 23 II 1253/57)
    Elżbieta (1224/32 - 16 I 1265)
    Henryk (1227/30 - 3 XII 1266)
    Konrad (1228/31 - 6 VIII 1273 albo 1274)
    Agnieszka (po 1230 - 14 V po 1277)
    Władysław (10 XI 1235/1237 - 27 IV 1270)
    Jadwiga (1238/41 - 3 IV 1318)
    co najmniej dwoje dzieci (? - przed 14 X 1243)
poprzednik (pokrewieństwo)okres panowania (Kraków)następca (pokrewieństwo)
Henryk I Brodaty (ojciec)1238 - 1241Konrad I mazowiecki

ok. 1213 (?)

📖
Ojciec przyrzekł był młodszemu synowi, Konradowi, córkę księcia Saksonii, przeznaczając mu Łużyce i Ziemię Lubuską, starszego zaś Henryka miał zamiar ustanowić królem Polski. Dowiedziawszy się o tym Konrad, który nienawidził Niemców, zebrawszy Polaków z różnych ziem, zamierzał wygnać brata z nielicznymi Niemcami, jacy wówczas byli na Śląsku. Ojciec zaś i matka, którzy nie byli w stanie uśmierzyć tego zła, zezwolili na zbrojne starcie synów, ustępując: ojciec do Głogowa, matka do Niemczy. Gdy synowie starli się na polu między Legnicą a Złotoryją, w miejscu zwanym Studnica albo Czerwony Kościół, Henryk wraz z niemieckimi przybyszami, tak chłopami jak i rycerzami, których zebrał, zabiwszy niezliczonych Polaków, tryumfalnie zdobył pole zwycięstwa, podczas gdy tamci, którzy zdołali się uratować, uciekali. - Kronika polsko-śląska
-Zwycięstwo w rzekomej bitwie (?) pod Studnicą z bratem Konradem Kędzierzawym.

1214/1220

-Małżeństwo z Anną, córką Przemysła Ottokara I, króla Czech.

1217-1218

-Udział w wyprawie krzyżowej króla węgierskiego Andrzeja II do Ziemi Świętej (?).

ok. 1222

-Henryk zostaje dopuszczony do współrządów przez ojca.

1228

-(lato) Nieudany najazd Konrada mazowieckiego na ziemię krakowską.

1229

📖
Jednak ponieważ rzadkim jest wśród możnych wyrzec się swego uporu, gdy pobożny Henryk czując się bezpieczniejszym po zwyciężeniu wroga, odesłał do własnych ziem swego syna wraz z wojskiem obcych i udał się do Spinteowicz [Spytkowic] pod Krakowem, by radzić o najważniejszych rzeczach tej ziemi z baronami krakowskimi. Lecz ponieważ krakowski występek i zdrada nigdy nie zmalały, gdy tamże pobożny książę słuchał mszy, oto nagle wpadają wrogowie, porywają go nieprzygotowanego i wiodą w pętach do Płocka, zamku na Mazowszu. - Kronika polsko-śląska
-(zima/wiosna) Henryk Brodaty zostaje pojmany na zjeździe w Spytkowicach przez ludzi Konrada i uprowadzony do Płocka.
-Konrad zajmuje ziemię sandomierską.
📖
Widzieli, że nikt nie sprzeciwia się, puścili [więc swoich ludzi] wojować i rabować. Rusini dotarli [wówczas] aż do Milicza i Starogrodu, i ileś wsi wrocławskich zajęli i zdobyli łupy wielkie i wrócili [...] - Kronika halicko-wołyńska
-(lato) Zagon wojsk ruskich i mazowieckich pustoszy ziemię wrocławską (m.in. Milicz i Starogród).
-Do Płocka przybywa Jadwiga von Andechs.-Początek wojny o Ziemię Lubuską z Ludwikiem turyńskim.

1230

-(IX) Henryk bierze udział w wyprawie ojca na Ziemię Lubuską.

1232

-(31 X) Zjazd w Skaryszewie.

1233

📖
Zatem 1233 rycerze [wielko]polscy chcieli zabić pana swego Władysława, syna Odona, sprowadzając księcia Henryka [Brodatego] wraz z synem [Henrykiem Pobożnym] do [Wielko]polski. - Rocznik kapituły gnieźnieńskiej
-Henryk Brodaty (wraz z synem Henrykiem) zostaje wezwany przez rycerstwo niechętne Władysławowi Odonicowi do objęcia władzy w Wielkopolsce.

1234

-(lato) Wyprawa na Wielkopolskę.-(VIII) Ugoda z Konradem w Luchani (nad Wartą).
-Henryk obejmuje władzę namiestniczą w Wielkopolsce z nadania ojca.
-(22 IX/zima) Wyprawa przeciwko Barnimowi I szczecińskiemu.

1235

📖
Kiedy burgrabia magdeburski przebywał w Chełmnie, gdyż jeszcze nie wypełnił obietnicy złożonego ślubu, przybywali tam liczni książęta z Polski: książę Konrad, książę kujawski, książę krakowski i książę wrocławski Henryk, którego zabili potem Tatarzy, następnie Odonic książę gnieźnieński i liczni inni szlachetni mężowie i możni [...] dalej Świętopełk książę pomorski ze swoim bratem Samborem. Ci z wielką liczbą rycerstwa i zbrojnych, jakiej nigdy dotąd w Prusach nie widziano, wkroczyli do Prus i budując miasto Wyspy Przenajświętszej Marii [Kwidzyn - przyp. wł.] umocnili wzniesiony wcześniej zamek.
Po tych wydarzeniach brat i mistrz Herman i inni bracia w porze zimy, kiedy wszystko skuł gruby lód, zebrali wspomnianych krzyżowców, w których rozgorzało pragnienie powstrzymania bezczelności Prusów i wkroczyli na terytorium Rezji. Gdy tam zabili i pojmali wielu ludzi, posunęli się do rzeki Dzierzgoni, gdzie doświadczyli tego, na co tak długo czekali. Natknęli się bowiem na wielkie wojsko Prusów, które stało pod bronią i było już gotowe do bitwy. Kiedy mężnie na nich natarli, ci rzucili się do ucieczki. Lecz książę pomorski i jego brat Sambor, bardziej doświadczeni w wojnie z Prusami, obsadzili swoimi zbrojnymi drogi w pobliżu zasieków, ażeby nikt nie mógł się wymknąć, i wówczas w gniewie swoim uderzyli na grzeszników. [...] I doszło do wielkiego przelewu krwi ludu pruskiego, gdyż padło owego dnia ponad 5000 zabitych. Po tym wydarzeniu wszyscy krzyżowcy powrócili do swoich siedzib w radosnym nastroju chwaląc łaskę Zbawiciela. - Kronika ziemi pruskiej Piotra z Dusburga
-(23 I/26 II) Udział w wyprawie krzyżowej do Prus.-(22 VI) Bulla protekcyjna papieża Grzegorza IX.
-(26 VI) Papież Grzegorz IX zatwierdza układ pokojowy z Władysławem Odonicem.
📖
[...] Wielkopolanie potajemnie wkroczywszy do grodu śremskiego zabili go [Dypolda]. - Kronika wielkopolska
---
Rycerz wielkopolski Borzywoj, poróżniony od dawna z biskupem poznańskim Pawłem o granice wsi i inne krzywdy, wyrządzone katedrze poznańskiej, gdy dla zawarcia ugody w spornych sprawach za pośrednictwem wspólnych przyjaciół przybył do miasta Śremu, po daniu ze swej strony i otrzymaniu [nawzajem] zapewnienia bezpieczeństwa - więzi podstępnie Pawła, biskupa poznańskiego, nie spodziewającego się niczego takiego. Ale wymieniony Paweł uszedłszy z więzienia rzuca na niego klątwę. Cały Kościół uznał wspomnianego Borzywoja za wyklętego i ogłoszono to publicznie we wszystkich świątyniach. Kiedy z zawziętym uporem znosząc klątwę, ociągał się z daniem zadośćuczynienia znieważonemu przez siebie podstępnie biskupowi, ujęty w Śremiu i zabity, zapłacił za swoje zuchwalstwo. Książę bowiem Wielkopolski Władysław zdobywszy zamek Śrem, podpalił go i zarówno Borzywoja, jak i jego pomocnika Sędziwoja śmiercią ukarał. [...]
[Odonic] między innymi zajął, wdarłszy się nocą po przekupieniu straży, zamek Śrem, który dzierżył Borzywoj, syn margrabiego Moraw Dypolda, a siostrzeniec Henryka, i stawiających mu opór margrabiego Borzywoja i rycerza Sędziwoja zabił, gdy inni wpadłszy w popłoch rozpierzchli się. - Kronika Jana Długosza
-Utrata Śremu na rzecz Władysława Odonica (wskutek zdrady części załogi).
📖
[Henryk] urządza ponownie wyprawę przeciw księciu Wielkopolski Władysławowi, synowi Ottona, i mocnym oblężeniem opasuje zamek gnieźnieński [...] Tymczasem, kiedy na próżno stracono wiele czasu na obleganie wymienionego zamku, a sam zamek ubezpieczony silną załogą żołnierzy [...] wydawał się nie do zdobycia, nowe jeszcze nieszczęście spotkało Henryka Brodatego, albowiem trzy wielkie machiny, które uchodziły za silniejsze, od gwałtownego i ciągłego wyrzucania pocisków połamały się i uległy zniszczeniu. [...] Toteż książę Henryk Brodaty zwątpiwszy w poddanie się i zdobycie [zamku] zaniechał oblężenia, a doznawszy wielu strat, powrócił na Śląsk. - Kronika Jana Długosza
-Władysław Odonic odpiera najazd na Gniezno.

1237

-(wiosna) Wojna z Władysławem Odonicem.

1238

📖
[...] Henryk Brodaty, książę Śląska, Wielkopolski i Krakowa, zakończył ostatni dzień, pozostawiając spadkobiercą jedynego syna swego Henryka, którego zrodził ze świętej Jadwigi. - Kronika wielkopolska
-(19 III) Śmierć ojca Henryka Brodatego.
📖
Wiola księżna kaliska i rudzka w roku 1238 na wiecu w Bobrownikach; pozwala wspólnie z synem księciem Władysławem, Klemensem kasztelanem krakowskim lokować wsie Łubnica i Konarzew na prawie średzkim [...] - Kodeks Dyplomatyczny Wielkopolski, nr 214
-(17 VIII/) Zjazd w Bobrownikach z księżną kalisko-rudzką Wiolą i jej synem Władysławem.-Zawarcie ugody z Władysławem Odonicem.
📖
Tegoż roku [1238 - przyp. wł.] Niemcy zajęli Santok. - Rocznik kapituły gnieźnieńskiej
-Utrata Santoka na rzecz Brandenburgii.
-Barnim I szczeciński odbija kasztelanię cedyńską i kiniecką.

1238/1239

-(21 VI 1238/9 VII 1239) Bolesław usamodzielnia się i przejmuje władzę w księstwie sandomierskim.

1239

📖
[...] arcybiskup magdeburski obległ gród Lubusz [...] Lecz gdy stracił wielką liczbę ludzi ze swego wojska, pokonanego przez Polaków, smutny odstąpił. - Kronika wielkopolska
-(lato) Udana obrona Lubusza przed najazdem Wilbranda, arcybiskupa magdeburskiego.
📖
Zatem książę śląski Henryk odzyskał Santok od Niemców. - Rocznik kapituły gnieźnieńskiej
-Zbrojne odebranie Brandenburgii grodu w Santoku.
📖
Książę Kazimierz, syn Konrada, pojął za małżonkę córkę Henryka, będącą z nim w piątym stopniu pokrewieństwa. - Rocznik kapituły gnieźnieńskiej
-Małżeństwo córki Konstancji z Kazimierzem Konradowicem.

1241

📖
Następnie z niezwykłą szybkością [Batu-chan] przybywa do Polski i łupi oraz pustoszy dwa ludne w tym czasie w Polsce miasta: Lublin i Zawichost oraz sąsiadujące z nimi powiaty i ziemie. A widząc, że jest objuczony ogromnym łupem jeńców obojga płci, pobranych spośród Polaków i Rusinów, drogą, którą przybył, wraca na Ruś. Odprowadziwszy brańców w bezpieczne miejsce, wraca pośpiesznie do Polski. A ponieważ rzeki polskie: Bug i Wisła, pozwoliły na przejście po lodzie, przybywa do Sandomierza. Oblega ciasno ze wszystkich stron zarówno zamek, jak miasto Sandomierz. Zdobywszy je wreszcie, [Tatarzy] zabijają opata koprzywnickiego i wszystkich braci klasztoru koprzywnickiego, zakonu cystersów, oraz wielką liczbę duchownych i świeckich, mężczyzn i kobiet, szlachty i ludu obojga płci, którzy się tam zgromadzili w celu ratowania życia lub obrony miejsca. Urządzają wielką rzeź starców i dzieci i jedynie kilku młodym darują życie, ale zakuwają ich jak najgorszych niewolników w straszne dyby. - Kronika Jana Długosza
-(I) Oddziały tatarskie (mongolskie) najeżdżają ziemię sandomierską (władztwo Bolesława).
📖
Już Tatarzy docierali do miasta Połańca, położonego nad rzeką Czarną, i rozkładali się obozem we wsi zwanej Wielkie Tursko, kiedy dopadł ich wojewoda krakowski Włodzimierz z pozostałymi rycerzami krakowskimi, nader jednak nielicznymi, ale zdecydowanymi zwyciężyć lub zginąć, a zaatakowawszy ich znienacka z największą odwagą, stacza z nimi bitwę. Ale choć Włodzimierz wskutek zaskakującego ataku sprawił wśród Tatarów ogromną rzeź i walczył z nimi bardzo wytrwale, Tatarzy jednak zauważyli w końcu niewielką garstkę jego ludzi. Dodawszy sobie nawzajem otuchy, gromadzą wielki oddział jazdy, przełamują szyki polskie i pokonują Polaków. [...] Wojewoda Włodzimierz w trosce nie o siebie, lecz o ojczyznę, aby miał jej kto bronić, zdołał ujść cało. - Kronika Jana Długosza
-(II) Wojska dowodzone przez wojewodę krakowskiego Włodzimierza wkraczają na ziemię sandomierską.
📖
[Tatarzy] wracają na Ruś i sprowadziwszy większą liczbę wojska dla uzupełnienia tych, którzy padli pod Turskiem, wracają do Polski z wielką wrzawą i zawziętością, by zemścić się na Polakach za zadaną im klęskę. [...]
[...] wojewoda krakowski Włodzimierz i kasztelan Klemens; wojewoda Pakosław i kasztelan Jakub Raciborowic - sandomierscy z resztą panów i szlachty z księstw krakowskiego i sandomierskiego zabiegają drogę Tatarom i ich potężnym wojskom we wsi Chmielnik, położonej w pobliżu miasta Szydłowa. Nie przerażeni zupełnie wielką liczbą Tatarów, o której wiedzieli od zwiadowców i którą sami na własne oczy zobaczyli, w poniedziałek, nazajutrz po niedzieli "Iudica", czyli osiemnastego marca, o wschodzie słońca staczają bitwę z Tatarami.[...] I tak po utracie wodzów [rycerze polscy] rozbici i pokonani przez konnicę tatarską zwracają się do ucieczki. Choć w wyniku niej uszło wielu pod osłoną lasów, dzięki znajomości dróg, to jednak większa część wojska polskiego znalazła w tej bitwie chwalebną śmierć w obronie wiary i ojczyzny. [...]
Tatarzy zaś po klęsce zadanej pod Chmielnikiem w Popielec [datacja błędna, Popielec wypadał bowiem 13 lutego - przyp. wł.] docierają do Krakowa, znajdują go opuszczonym przez ludzi - wszyscy bowiem rozbiegli się po ustronnych miejscach - srożą się tak [po] kościołach, jak domach i wszystkich pomieszczeniach i w święto Wielkanocy podpalają go. - Kronika Jana Długosza
-(III) Ofensywa tatarska w kierunku Krakowa.
📖
A kiedy wszyscy mieszczanie ogarnięci podobnym strachem jak krakowianie do tego stopnia, że chwytali w największym popłochu i pośpiechu tylko cenniejsze rzeczy, uciekając pospiesznie, jakby Tatarzy byli już na miejscu, opuścili miasto pełne nie tylko żywności, ale i wielu bogactw, rycerze i ludzie Henryka wyszedłszy z zamku, który obsadzili dla obrony, z wielkim pośpiechem zwożą do zamku majątek i żywność i dopiero wtedy puste miasto przezornie podpalają, żeby Tatarzy nie mogli zawładnąć jego domami i chlubić się jego spaleniem, albo urządzić tam postoju. Tatarzy zaś zastawszy miasto spalone i ogołocone, zarówno z ludzi, jak z jakiegokolwiek majątku, oblegają zamek wrocławski. Lecz gdy przez kilka dni przeciągali oblężenie, nie usiłując zdobyć [zamku], brat Czesław z zakonu kaznodziejskiego, z pochodzenia Polak, pierwszy przeor klasztoru św. Wojciecha we Wrocławiu, który sam z braćmi ze swojego zakonu i innymi wiernymi schronił się na zaniku wrocławskim, modlitwą ze łzami wzniesioną do Boga odparł oblężenie. - Kronika Jana Długosza
-(IV) Udana obrona oblężonego zamku wrocławskiego.
📖
Henryk, syn Henryka Brodatego, książę Śląska, Krakowa i Wielkopolski, potężnie zabiega im [Tatarom] drogę z wieloma tysiącami zbrojnych na polu zamkowym w Legnicy i odważnie walczy z nimi, pokładając nadzieję i ufność w pomocy Boga. Lecz zarządzeniem Boga, który niekiedy z powodu zbrodni zezwala na biczowanie swoich, wspomniany szlachetny książę Henryk, straciwszy wiele tysięcy ludzi, sam poległ zabity. Wraz z nim podobnie został zabity pewien książę Bolesław z przydomkiem Szepiołka. - Kronika wielkopolska
---
Książę zaś opolski Mieczysław, uszedłszy z kilkoma [rycerzami], uciekł do zamku w Legnicy. Nie zasłużył, by mu wraz z tylu rycerzami przypadły palmy męczeństwa za wiarę Chrystusową. - Kronika Jana Długosza
-(9 IV) Porażka połączonych sił krakowsko-śląsko-wielkopolsko-opolskich (wspieranych przez oddziały zakonów krzyżowych: templariuszy, joannitów i Krzyżaków) pod Legnicą (spowodowana głównie ucieczką Mieszka z pola bitwy).
📖
[Tatarzy] uniósłszy w górę głowę księcia Henryka na dość długiej włóczni, podchodzą pod zamek legnicki (miasto bowiem ze strachu przed Tatarami zostało spalone). Pokazują głowę księcia Henryka załodze zamku i przez tłumacza rozkazują, by wobec klęski i śmierci ich księcia Henryka otwarli im zamek. Ale kiedy obrońcy zamku dali im należytą odprawę mówiąc, że zamiast zabitego jednego księcia zostało im wielu książąt, synów najlepszego księcia Henryka, [Tatarzy] spustoszywszy i spaliwszy wsie naokoło Legnicy, udają się do Otmuchowa [...] - Kronika Jana Długosza
-(9 IV/) Tatarzy podejmują (krótkotrwałe i bezskuteczne) oblężenie Legnicy.
źródła:literatura:ilustracje:
POCZET.COM (treść i kod strony) jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska.
Serwis wpisany został do rejestru dzienników i czasopism prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Katowicach pod poz. Pr 2428.
partnerzy: ApisVideoŻegluga śródlądowaWydawnictwo Avalon
do góry