władcy zwierzchniPiastowieBolesław V Wstydliwy

Bolesław V Wstydliwy

Był człowiekiem obyczajnym, wstydliwym, umiarkowanym i łaskawym, nikomu złem na zło nie odpowiadał, wolności Kościoła obrońca, rycerzy prawdziwy miłośnik, ponieważ sobie nic nie pozostawił, lecz wszystko rycerzom szczodrze oddał, mnichów wszelakich był dobroczyńcą.
Rocznik Traski
rodzice ⇒ drzewo genealogiczne
Leszek I BiałyGrzymisława, córka Ingwara Jarosławowicza, księcia łuckiego albo Jarosława Włodzimierzowicza, b. księcia nowogrodzkiego
życie
21 VI 1226 (Korczyn) - 7 XII 1279
małżeństwa
  1. 1239 (po 1246) - 1279: Kinga (Kunegunda), córka Beli IV, króla Węgier; beatyfikowana w 1690 roku przez papieża Aleksandra VIII, kanonizowana w 1999 roku przez papieża Jana Pawła II
    • w roku 1239 doszło do zaślubin według kanonicznej formy sponsalia de futuro z uwagi na fakt, iż Kinga miała wówczas 5 lat - właściwy ślub nastąpił dopiero po 1246 roku; małżeństwo nie zostało skonsumowane
poprzednik (pokrewieństwo)okres panowania (Kraków)następca (pokrewieństwo)
Konrad I mazowiecki (stryj)1243 - 1279Leszek II Czarny (syn brata stryjecznego)

1227

📖
[...] Świętopełk zaniedbywał [okazywania] mu [Leszkowi] wiernej uległości i składania danin w należnym czasie. Leszko rozważywszy to i naradziwszy się z Henrykiem Brodatym, księciem Śląska, postanowił zwołać wielkorządców innych ziem swoich dla pokonania wspomnianego wielkorządcy Świętopełka i nakazał, aby w pewnym dniu zeszli się w Gąsawie, opodal Żnina - była to posiadłość ziemska klasztoru w Trzemesznie - dla omówienia z nim spraw dotyczących pomyślności państwa; chciał też odzyskać gród Nakło, który podlegał władzy księcia Władysława Odowica. Świętopełk przybywszy tam ośmielił się wypowiedzieć wojnę panu swemu, księciu Leszkowi. Gdy książę Leszko uchylił się od tej wojny uciekając do wsi Marcinkowo, zdrajca Świętopełk podle zamordował go podczas ucieczki. [...] Potem Świętopełk, najpodlejszy zdrajca, przywłaszczył sobie księstwo na Pomorzu. - Kronika wielkopolska
-(23/24 XI) Śmierć ojca Leszka Białego podczas wiecu książąt piastowskich w Gąsawie.

1228

-(III) Grzymisława bierze udział w zjeździe w Skaryszewie z Konradem mazowieckim (i jego synami Bolesławem i Kazimierzem), dotyczącym następstwa na tronie krakowskim.
📖
Bolesława, syna brata [stryjecznego - przyp. wł.] mego księcia Leszka, adoptuję jak syna [...] Ziemię, która przeszła na niego tytułem dziedzictwa ojcowskiego, obejmuję swoją opieką i będę jej bronił przeciwko każdemu człowiekowi z całą swoją mocą, zarówno ja, jak i poprzez moich i jego [Bolesława] rycerzy. - fragment dokumentu adopcji Bolesława Wstydliwego ze zjazdu w Cieni
-(5 V) Władysław Laskonogi formalnie adoptuje Bolesława na zjeździe w Cieni k. Kalisza.
-(5 V) Wiec panów małopolskich w Wiślicy.-(12 V) Grzymisława bierze udział w zjeździe w Skaryszewie z synem Romana halicko-włodzimierskiego (Danielem albo Wasylkiem).

1229

-Zjazd Grzymisławy i Bolesława z Konradem mazowieckim w Wierzbicy k. Radomia.

1230

-(XI) Zjazd Grzymisławy i Bolesława z Konradem mazowieckim w Skaryszewie.

1232

-Uzyskanie Sandomierza od Henryka Brodatego.

1233

📖
[...] Konrad pojmał go [Bolesława] wraz z matką i związanego oddał pod ścisłą straż w grodzie Sieciechowie. Po jakimś czasie wydostawszy się wreszcie z niewoli dzięki usilnym staraniom opata sieciechowskiego zajął [Bolesław] z godnością grody Zawichost i Sandomierz, które dobrowolnie poddały się swemu naturalnemu panu. - Kronika wielkopolska
---
Ale książę Mazowsza Konrad bolejąc ciężko, że bratanek wyrywa się spod jego opieki i że pozbawia go dochodów, do których przywykł, zaprasza tak księżnę Grzymisławę, jak i bratanka Bolesława Wstydliwego na przyjacielską rozmowę, jakoby dla omówienia spraw publicznych swoich księstw. Więzi ich i sprowadziwszy na Mazowsze zamyka najpierw w swoim warownym zamku w Czersku, wyrzucając zarówno matce, jak synowi, że zbyt szybko i za wcześnie dążyli do przejęcia władzy książęcej. Następnie przenosi ich do zamku w Sieciechowie, położonego nad Wisłą w diecezji krakowskiej, i oddaje pod ścisłą straż. Zabiera bratankowi cały skarbiec i bardzo wytrwale dąży do zagarnięcia jego księstw i do pozbawienia go życia. Toteż zamyka go w Czersku pod ścisłą strażą i poleca zagarnąć jego księstwo. Tymczasem książę gnieźnieński Władysław na prośbę i za radą wojewody krakowskiego Marka nakłania księcia Konrada, żeby traktował bratanka łagodnie i nie przedsiębrał żadnych knowań na życie jego lub jego bliskich. Ten, jako człowiek łatwo ulegający radom, odsyła ich do klasztoru w Sieciechowie, by ich tam trzymano pod ścisłą strażą, dopóki się nie namyśli, jak zakończyć tę sprawę. - Kronika Jana Długosza
---
[...] zważywszy wierność i uczciwość naszego wiernego komesa Klemensa z Ruszczy, wojewody krakowskiego, który dzięki swej zapobiegliwości wyzwolił nas przez swoich wywiadowców i wiernych gońców z niewoli naszego stryja księcia Konrada i przywrócił dawną wolność [...] - fragment dokumentu Bolesława Wstydliwego z roku 1252
-(zima/wiosna) Pojmanie Grzymisławy i Bolesława przez Konrada mazowieckiego.-(23 XII) Bulla protekcyjna papieża Grzegorza IX (na rzecz Grzymisławy).

1234

-(wiosna) Początek wojny Henryka Brodatego z Konradem o Małopolskę.
-(VIII) Ugoda w Luchani (nad Wartą).

1235

-(VI) Zatwierdzenie układu luchańskiego przez papieża Grzegorza IX.
-Najazd Konrada (z synem Bolesławem) na Sandomierszczyznę.

1238/1239

-(21 VI 1238/9 VII 1239) Bolesław usamodzielnia się i przejmuje władzę w księstwie sandomierskim.

1239

-(9 VII) Zjazd w Przedborzu z Konradem mazowieckim i jego synem Siemowitem.
📖
1239. Bolesław syn Leszka poślubił córkę króla Węgier. - Rocznik kapituły krakowskiej
-Zjazd w Wojniczu.

1241

📖
Następnie z niezwykłą szybkością [Batu-chan] przybywa do Polski i łupi oraz pustoszy dwa ludne w tym czasie w Polsce miasta: Lublin i Zawichost oraz sąsiadujące z nimi powiaty i ziemie. A widząc, że jest objuczony ogromnym łupem jeńców obojga płci, pobranych spośród Polaków i Rusinów, drogą, którą przybył, wraca na Ruś. Odprowadziwszy brańców w bezpieczne miejsce, wraca pośpiesznie do Polski. A ponieważ rzeki polskie: Bug i Wisła, pozwoliły na przejście po lodzie, przybywa do Sandomierza. Oblega ciasno ze wszystkich stron zarówno zamek, jak miasto Sandomierz. Zdobywszy je wreszcie, [Tatarzy] zabijają opata koprzywnickiego i wszystkich braci klasztoru koprzywnickiego, zakonu cystersów, oraz wielką liczbę duchownych i świeckich, mężczyzn i kobiet, szlachty i ludu obojga płci, którzy się tam zgromadzili w celu ratowania życia lub obrony miejsca. Urządzają wielką rzeź starców i dzieci i jedynie kilku młodym darują życie, ale zakuwają ich jak najgorszych niewolników w straszne dyby. [...]
Ponieważ książę krakowski i sandomierski [tylko sandomierski; księciem krakowskim był Henryk Pobożny - przyp. wł.], Bolesław Wstydliwy, nie mógł stawić oporu tak silnemu wrogowi z powodu młodego wieku i braku sił i przebywał ze swoją matką, księżną Grzymisławą, na zamku krakowskim [...] - Kronika Jana Długosza
-(I) Oddziały tatarskie (mongolskie) najeżdżają ziemię sandomierską.
📖
Już Tatarzy docierali do miasta Połańca, położonego nad rzeką Czarną, i rozkładali się obozem we wsi zwanej Wielkie Tursko, kiedy dopadł ich wojewoda krakowski Włodzimierz z pozostałymi rycerzami krakowskimi, nader jednak nielicznymi, ale zdecydowanymi zwyciężyć lub zginąć, a zaatakowawszy ich znienacka z największą odwagą, stacza z nimi bitwę. Ale choć Włodzimierz wskutek zaskakującego ataku sprawił wśród Tatarów ogromną rzeź i walczył z nimi bardzo wytrwale, Tatarzy jednak zauważyli w końcu niewielką garstkę jego ludzi. Dodawszy sobie nawzajem otuchy, gromadzą wielki oddział jazdy, przełamują szyki polskie i pokonują Polaków. [...] Wojewoda Włodzimierz w trosce nie o siebie, lecz o ojczyznę, aby miał jej kto bronić, zdołał ujść cało. - Kronika Jana Długosza
-(II) Wojska dowodzone przez wojewodę krakowskiego Włodzimierza wkraczają na ziemię sandomierską.
📖
[Tatarzy] wracają na Ruś i sprowadziwszy większą liczbę wojska dla uzupełnienia tych, którzy padli pod Turskiem, wracają do Polski z wielką wrzawą i zawziętością, by zemścić się na Polakach za zadaną im klęskę. [...]
[...] wojewoda krakowski Włodzimierz i kasztelan Klemens; wojewoda Pakosław i kasztelan Jakub Raciborowic - sandomierscy z resztą panów i szlachty z księstw krakowskiego i sandomierskiego zabiegają drogę Tatarom i ich potężnym wojskom we wsi Chmielnik, położonej w pobliżu miasta Szydłowa. Nie przerażeni zupełnie wielką liczbą Tatarów, o której wiedzieli od zwiadowców i którą sami na własne oczy zobaczyli, w poniedziałek, nazajutrz po niedzieli "Iudica", czyli osiemnastego marca, o wschodzie słońca staczają bitwę z Tatarami.[...] I tak po utracie wodzów [rycerze polscy] rozbici i pokonani przez konnicę tatarską zwracają się do ucieczki. Choć w wyniku niej uszło wielu pod osłoną lasów, dzięki znajomości dróg, to jednak większa część wojska polskiego znalazła w tej bitwie chwalebną śmierć w obronie wiary i ojczyzny. [...] - Kronika Jana Długosza
-(III) Ofensywa tatarska w kierunku Krakowa.
📖
[...] Bolesław Wstydliwy, dowiedziawszy się o klęsce swoich [wojsk] pod Chmielnikiem, z zamku krakowskiego, jakby i tam nie był bezpieczny, uciekł z matką i swoją żoną, błogosławioną Kingą oraz z innymi bliższymi sobie osobami i rzeczami i całym książęcym dobytkiem do swego teścia na Węgry. [...]
Ale kiedy zastał [tam] nader trudną sytuację z powodu potężnego najazdu pogan, ucieka na Morawy i zatrzymuje się w klasztorze cystersów w [...]. - Kronika Jana Długosza
-(18/28 III) Bolesław (z rodziną) ucieka na Węgry, a następnie na Morawy.

1243

-(/20 III) Powrót Bolesława do ziemi sandomierskiej.
📖
Wezwawszy więc na pomoc księcia opolskiego Mieczysława [...], po uzyskaniu posiłków od księcia poznańskiego Przemysła, Litwinów i Jaćwingów wymieniony książę Mazowsza Konrad i jego syn Kazimierz najeżdżają zbrojnie ziemię sandomierską. Zastąpił im drogę pod Suchodołem książę krakowski Bolesław Wstydliwy ze swoimi rycerzami krakowskimi i sandomierskimi, przede wszystkim z wojewodą krakowskim Klemensem, który już wrócił z Węgier, wojewodą sandomierskim Florianem i niektórymi rycerzami węgierskimi i dwudziestego piątego maja stacza bitwę. A chociaż książę mazowiecki Konrad górował w niej znacznie zarówno liczbą, jak doborem rycerzy, to jednak książę krakowski Bolesław Wstydliwy, który sprawiedliwszą podjął walkę i za którego bez przerwy odbywały się nabożeństwa i modły do Boga, dzięki łasce Bożej przemógł i pokonał księcia Konrada i jego wojsko. [...]
Po tym zwycięskim triumfie rycerze krakowscy nie poprzestając na poprzednim wyborze Bolesława, syna Leszka, wybierają go powtórnie na swego księcia i przy współdziałaniu biskupa krakowskiego Prandoty, po uroczystej mszy w katedrze krakowskiej, uwieńczonego srebrem wprowadzają na tron. - Kronika Jana Długosza
---
Bolesław, [...] bratanek jego [Konrada], spotkawszy się z nim w Suchodole, stoczył bitwę i powaliwszy wielu Mazowszan wypędził swego stryja z kraju. - Kronika wielkopolska
-Konrad zostaje wypędzony z Krakowa.-(VIII) Zjazd z Konradem nad Mierzawą.-Ponowna nieudana wyprawa Konrada na Kraków.
📖
Daniel zaś z bratem Wasylkiem zaczęli obaj wojnę z Bolesławem księciem lackim. Weszli w ziemię lacką czterema drogami. Sam Daniel wojował około Lublina, a Wasylko wzdłuż Izwoli i wzdłuż Łady około Białej, dworski książęcy Andrzej wzdłuż Sanu, a Wyszata wojował Pogórze i wziąwszy łupy powrócili. I znów wyszli i powojowali ziemię [lu]belską aż i do rzeki Wisły i Sanu. Kiedy przyjechali pod Zawichost strzelił Wasylko książę przez Wisłę, nie mogli przejść rzeki, ponieważ bowiem nawodniła się była. I wrócili wiodąc zdobyczy mnóstwo. - Kronika halicko-wołyńska
-(lato) Niszczycielskie najazdy Daniela i Wasylka, książąt włodzimierskich, na ziemię lubelską.

1244

📖
Po upływie niedługiego czasu przyjechali Lachowie [i] wojowali koło Andrzejowa. - Kronika halicko-wołyńska
-Odwetowa wyprawa oddziałów małopolskich (prawdopodobnie z Lublina) na okolice Andrzejowa, władztwo książąt włodzimierskich.
📖
Usłyszał zaś Daniel książę z Wasylkiem bratem, zebrawszy siłę swoją obaj rozkazali budować machiny miotające, inne urządzenia dla zdobycia grodu i poszli na gród Lublin. Jednego dnia byli pod grodem [z] Chełma ze wszystkimi wojami [i] machinami miotającymi. Miotały machiny i strzały jak deszcz padały na gród ich. I zobaczywszy Lachowie jak krzepko natarcie ruskie postępuje, zaczęli prosić, [by] łaskę uzyskać. Daniel i Wasylko przeprowadziwszy radę postanowili [i] rzekli: "Nie pomagajcie księciu swojemu". Oni zaś obiecali to uczynić. Daniel zaś z bratem powracali we dwóch, spustoszywszy krainę tę. - Kronika halicko-wołyńska
-Oblężenie Lublina przez wojska ruskie.-(30 V) Zjazd w Chrobrzu.

1245

-(16 V) Wiec w Chrobrzu.
📖
Potem zaś Rościsław prosił swego teścia króla [węgierskiego], aby posłał jemu wojów na Daniela. Wziąwszy wojów poszedł do lackiej ziemi. I prosił Lestkową [wdowę] i przekonał ją, aby posłała z nim Lachów. I posłała z nim wojów. [...]
Usłyszawszy zaś Daniel i Wasylko o zbrojnym przyjściu jego, pomodliwszy się obaj do Boga, zaczęli zbierać wojów. Posłali obaj do Konrada powiadając: "Oto z twojego powodu wyszli na nas Lachowie, gdyż pomocnikami obaj tobie jesteśmy". Posłał tedy [im Konrad] pomoc. Daniel zaś i Wasylko posłali obaj na Litwę pomocy prosząc. I posłana była przez Mendoga pomoc. Nie nadciągnęli [jednak] obaj [na czas]. [...]
Daniel tedy i Wasylko nie zwlekali, lecz obaj szybko przeszli rzekę [San]. Przygotowawszy konnych i pieszych, poszli obaj spokojnie na bój. [...] I zobaczywszy Rościsław przyjście zbrojnych, przygotował na bój wojów swoich, Ruś i Węgrów i Lachów i poszedł przeciw nim [...] Kopie zaś połamały się. Jak od gromu trzask był. Z obu [stron] liczni spadłszy z koni pomarli. I inni ranieni byli od siły uderzenia kopijniczego. [...] Zobaczył zaś Daniel Lachów krzepko idących na Wasylka, kierelesz śpiewających. Silny głos grzmiał w pułku ich. [...]
[...] Rościsław uciekł i zawrócili Węgrzy do ucieczki. Wasylko zaś starł się z Lachami. Nawróciwszy, patrzyły oba [wojska] na siebie. Lechowie zaś wymyślali [Rusinom] mówiąc: "Popędzimy na wielkie brody". Wasylko zaś rzekł: "Oto kłamliwe słowo wasze jest. Bóg pomocnikiem naszym jest". I trącił konia swego i ruszył [na wroga]. Lachowie zaś nie zdzierżyli, uciekli sprzed oblicza jego. [...] Węgrzy i Lachowie liczni zabici byli i schwytani byli. [...] Kiedy Litwa zaś, przyjechała i Lachowie Konradowi ku niemu przybyli na bój, [widząc, że już po wszystkim] wrócili do siebie. - Kronika halicko-wołyńska
-Bolesław wspiera wyprawę Rościsława Michajłowicza, kandydata węgierskiego na tron księstwa halickiego.-Zjazd pokojowy w Łęczycy.

1246

-(30 III) Wiec książęcy w Koniemłotach.
📖
[...] książę mazowiecki Konrad z przykrością znosząc to, że w innym czasie został pod Suchodołem pokonany przez bratanka, i nie mogąc dopuścić, aby tak haniebne zawstydzenie minęło bez pomsty, wolał raczej obrazić Boga przez splamienie sumienia niż zaniechać zemsty. I zebrawszy mnóstwo Litwinów [Konrad] wtargnął do ziemi swego bratanka łupiąc [ją]. Gdy Bolesław zabiegł mu drogę pod Zaryszowem, stoczyli ze sobą wielką bitwę. Lecz gdy Bolesław został - niestety - zmuszony do ucieczki, Litwini i Mazowszanie zabili bardzo wielu sandomierzan i krakowian, wielu z nich biorąc do niewoli. - Kronika wielkopolska
---
Po upływie też niedługiego czasu - wiedział bowiem, że siły księcia Bolesława zostały przez niego złamane - ze swoimi tylko wojskami, ze swym synem, księciem Kujaw i Łęczycy Kazimierzem oraz swym zięciem, księciem opolskim Mieczysławem wkroczył do ziemi krakowskiej. Nie chcąc tracić czasu na zdobywanie zamków i miast, gdy i mieszczanie krakowscy z pogardą odrzucili wezwanie do poddania się, do trzech miejscowości wprowadza załogi. Najpierw zdobywa gród położony naprzeciw zamku i miasta Krakowa tam, gdzie Rudawa wpada do Wisły oraz drugi na brzegu [Wisły] w pobliżu klasztoru tynieckiego. Te dwa zamki obsadza załogą ze swoich żołnierzy. Trzeci buduje w Lelowie i oddaje go w dzierżawę swemu zięciowi, księciu opolskiemu Mieczysławowi. - Kronika Jana Długosza
-Wkroczenie Konrada mazowieckiego i Kazimierza Konradowica (wraz z posiłkami litewskimi i opolskimi) do Małopolski.
📖
Ale kiedy Konrad z okolic Krakowa odszedł na Mazowsze, książę krakowski Bolesław Wstydliwy ze swymi rycerzami oblega i zdobywa zamek na skale tynieckiej. Drugi zaś wzniesiony w widłach rzeki Wisły i Rudawy przejmuje przez poddanie się, dlatego że rycerze, którzy stanowili jego załogę, obawiali się, by nie dostali się żywcem w ręce księcia Bolesława, podobnie jak ci ze skały tynieckiej. - Kronika Jana Długosza
-Konrad, Kazimierz i Mieszko Otyły opuszczają Małopolskę.-(15 VII) Zjazd w Bobinie.
📖
Kiedy rozeszła się wieść o jego śmierci [Mieszka], natychmiast zwrócono księciu krakowskiemu Bolesławowi Wstydliwemu zamek w Lelowie, który podlegał Mieczysławowi, i wszystkie wysiłki i knowania księcia mazowieckiego Konrada spełzły na niczym. - Kronika Jana Długosza
-(18, 21, bądź 22 X) Śmierć Mieszka Otyłego.

po 1246

-Ślub z Kingą (Kunegundą), córką Beli IV, króla Węgier.

1248

-Zjazd w Zachawie.

1249

📖
[...] siadł Siemowit na Mazowszu [i] posłał do niego Daniel i Wasylko, powiedziawszy obaj jemu, że: "Dobra doświadczyłeś od nas obu, pójdź z nami na Jaćwięgów". I od Bolesława [Wstydliwego] pomoc wzięli: Sąda wojewodę i Sięgniewa i spotkali się u Drohiczyna. I poszli i przeszli błota i naszli na kraj ich. Ponieważ nie wytrzymali Lachowie, spalili ich pierwszą wieś, tym oto zło uczynili i znak im dali. [...] I wojowali ich do wieczora i łup wielki przyjęli. [...]
Napadli nocą [Jaćwięgowie] na Lachów, a Ruś nie osiekła się. Lachowie krzepko walczyli i sulicami miotali i głowniami, [które] jak błyskawice szły. I kamienie jak deszcz z niebios padały. Lechowie zaś źle strzegli [obozu]. Posłał Siemowit [do Daniela i Wasylka] prosząc: "Przyślijcie mi obaj strzelców". Oni zaś dzierżyli gniew [na Lachów] za podpalenie pierwsze. Ledwo poasłali, ponieważ [Jaćwięgowie] ostróg przełamawszy chcieli wręcz bóść się. Kiedy zaś przyszli strzelcy wielu ranili i licznych zabili strzałami. I odrzucili ich od ostrogu. [...]
I gnała Ruś i Lachowie na nich i liczni książęta jaćwięscy zabici byli. I gnali ich do rzeki Ełk. I ustał bój. - Kronika halicko-wołyńska
-Wsparcie wyprawy książąt halickich (Daniela i Wasylka) oraz Siemowita mazowieckiego przeciwko Jaćwięgom.
-(zima) Zjazd w Inowłodzu z Kazimierzem Konradowicem i Siemowitem I.

1249

-(14 III) Wiec książęcy w Sandomierzu.

1250

-(25 V) Wiec książęcy w Krakowie.
-(21 i 23 VI) Wiece w Chrobrzu i Zagości.

1251

-W okolicy Bochni zostają odkryte bogate złoża soli kamiennej.

1252

-(28 VIII) Zjazd w Oględowie.

1253

-(27 II) Przywilej lokacyjny dla miasta Bochni.
📖
[...] książę krakowski Bolesław i opolski Władysław wraz ze swoimi wojskami, a także ruskimi, spustoszyli ogniem i mieczem ziemię opawską, którą przedtem zajął król Czech Przemysł, którego nazywano Ottokarem. - Kronika wielkopolska
---
Daniel spotkawszy się z Bolesławem, myślał, jak przejść [do] ziemi opawskiej. [Ponieważ] Bolesław nie chciał [iść], żona jego pomagała Danielowi słowami, była powiem córką króla węgierskiego, o imieniu Kinga. [...] Wziął tedy syna swojego Lwa i pomoc od brata Wasylka, tysiącznika Jerzego. Spotkawszy się z Bolesławem, poszedł z Krakowa. Przyszli nad rzekę Odrę do grodu zwanego Koźle i przyjechał do niego Władysław, syn Kazimierzowy, Laskonogiego Mieszka [wnuk]. I wziąwszy konnych i pieszych przyszli do rzeki Psiny. I zwołał naradę Daniel i Lew z Władysławem, którędy by wojować. On zaś [Władysław] nie powiedział prawdy i dał przewodnika dla oszustwa. [...] Kiedy Daniel z Bolesławem szli ku Opawie, [Bolesław] posłał [w] straży Lachów swoich. Wyjechał zaś Andrzej z Opawy z Czechami i spotkali się oni i starli się. Zwyciężył Andrzej. Mało było Lachów i jednych zabił, innych pojmał i padł wielki strach na Lachów. [...]
Bolesław nie przeszedł rzeki, lecz stał na górach przygotowawszy się do boju. Władysław zaś szedł i przyszedłszy pod bramę pierwszą, spalił. [...]
Nazajutrz tedy przygotowawszy się do boju [razem] z Bolesławem, poszedł łupiąc i paląc ku Głubczycom. Posławszy zaś Władysław, spalił wszystkie okoliczne wsie, zwane okolnymi. I zło uczynił tym, bowiem nie zdobyli grodu. Gdy przyszli tedy Daniel i Bolesław ku grodowi, wszyscy wojowie chcieli wziąć gród podkładając pod niego ogień. Wiatr zaś silnie wiał na gród, a gród ze świerczyny zbudowany był. I fosę małą widząc, szukali wojowie jeżdżąc tędy i owędy drewna i słomy, aby podłożyć pod gród. [Jednak] nie znaleźli, wszystko był bowiem popalił Władysław w otoczeniu i najbliższe wsie. [...] I ustalili Daniel i Bolesław i Lew, że całą ziemię złupili byli. Nazajutrz zaś wrócili do siebie. - Kronika halicko-wołyńska
-(VI/VII) Uderzenie wojsk polsko-ruskich (Bolesława, Władysława opolskiego, Lwa i Daniela Halickiego) na ziemię opawską, w celu poparcia węgierskiej wyprawy na Austrię (będącą pod panowaniem czeskim).-(17 IX) Papież Innocenty IV dokonuje kanonizacji Św. Stanisława, biskupa krakowskiego.

1254

-(8 V) Uroczystości w Krakowie ku czci Św. Stanisława, połączone ze zjazdem książąt piastowskich.
-(18 VI) Wiec książęcy w Chrobrzu.

1254-1255

-Zabiegi o uwolnienie Siemowita i jego żony z niewoli u Kazimierza Konradowica (zakończone sukcesem wiosną 1255).

1255

-(17-18 IV) Zjazd w Zawichoście.-(5 IX) Wiec książęcy w Beszowie.
📖
[Mściwoj] zajął skutkiem zdrady pewnego kusznika gród Nakło należący do księcia Przemysła. [...] Przemysł zaś zebrawszy wojsko swoje i swego brata Bolesława [Pobożnego], wespół z Kazimierzem, księciem Kujaw, zewsząd obwałował wspomniany gród. Bolesław Wstydliwy, książę Krakowa, przysłał mu na pomoc tysiąc, a Siemowit Konradowic, książę Mazowsza, ośmiuset zbrojnych.- Kronika wielkopolska
-(29 IX) Mściwoj II zdobywa Nakło (władztwo Przemysła).

1255/1256

📖
Potem Daniel poszedł na Jaćwięgów z bratem i synem Lwem i ze Szwarnem, który młodym był. [...] przyszedł Siemowit z Mazowszanami i pomoc od Bolesława z sandomierzanami i krakowianami. I była armia wielka, że aż napełniły się błota jaćwięskie pułkami. - Kronika halicko-wołyńska
-(zima) Bolesław udziela militarnego wsparcia Danielowi halickiemu i jego synom w wyprawie przeciwko Jaćwięgom.

1256

-(4 II) Zjazd w Obrazowie.
-Najazd Jaćwięgów na Małopolskę.

1257

-(2 III) Zjazd w Korczynie z Siemowitem i Kazimierzem Konradowicem.-(5 VI) Zjazd w Koperni.-Synod w Łęczycy.-(7 XI) Spotkanie z Bolesławem Pobożnym na wiecu w Kurowie (k. Sandomierza).

1258

-Zjazd z Siemowitem w Zawichoście.
-Lokacja Nowego Korczyna na prawie magdeburskim.
-(11-13 VI) Wiec w Sandomierzu.

1259

📖
[...] Bolesław [książę] Wielkopolski, Bolesław Wstydliwy [książę] krakowski i sandomierski i Siemowit [książę] Mazowsza, nadto Roman, syn Daniela króla Rusi, który przybył na pomoc wspomnianemu księciu Siemowitowi przeciw księciu Kazimierzowi, przyrodniemu [rodzonemu - przyp. wł.] bratu jego, zszedłszy się na ziemi łęczyckiej doszczętnie ją złupili i ogniem zniszczyli. - Kronika wielkopolska
-(29 IX-6 X) Wyprawa Bolesława, Bolesława Pobożnego, Siemowita oraz Romana halickiego na ziemię łęczycką.
📖
[...] poszedł Burundaj w pośpiechu do Lublina, od Lublina zaś poszedł do Zawichostu i przyszli nad rzekę Wisłę i tu znaleźli sobie bród przez Wisłę i przeszli na tamtą stronę rzeki i zaczęli wojować ziemię lacką. Potem zaś przyszli do Sandomierza i obstąpili [go] ze wszystkich stron i ogrodzili wokół swoimi umocnieniami i machiny miotające ustawili. Machiny zaś miotały niesłabnąco dzień i noc, a strzały nie dawały ani wychylić się zza przedpiersia i bili się przez 4 dni. W czwarty zaś dzień zbili przedpiersia z wału. Tatarzy tedy zaczęli drabiny przystawiać do wału i tak oto wspięli się na wały. [...]
Potem zaś poszli do Łyśca grodu i przyszedłszy do niego, obstapili. Gród zaś był w lesie na górze. Cerkiew zaś była w nim kamienna Świętej Trójcy. Gród mocny nie był, zdobyli [więc] i jego. I wysiekli w nim wszystkich od małych do wielkich. Potem zaś powrócił Burundaj do swoich wież. I taki był koniec sandomierskiego zdobycia. - Kronika halicko-wołyńska
---
[...] Tatarzy za grzechy chrześcijan wkroczyli z Prusami, Rusinami, Kumanami i innymi ludami na ziemię sandomierską i okropnie ją ogołocili rabując, wzniecając pożogę, zabijając ludzi. - Kronika wielkopolska
---
[...] książę krakowski i sandomierski Bolesław Wstydliwy przejęty głębokim bólem, ponieważ wiedział, że jest niezdolny do stawienia oporu potędze tatarskiej, powierzywszy z płaczem zamek królewski straży i obronie wojewody krakowskiego Klemensa oraz rycerzy i mieszczan krakowskich, [...] ze swoją żoną, księżną Kingą uszedł na Węgry i zabawił tam przez jakiś czas, póki się nie dowiedział, że Tatarzy wrócili do siebie. - Kronika Jana Długosza
---
Książę Bolesław uciekł do Sieradza wraz z innymi rycerzami. - Rocznik świętokrzyski
-(/30 XI) Najazd tatarski (przy wsparciu ruskim) na Małopolskę i ziemię bytomską.

1260

-(II) Tatarzy i Rusini wycofują się z Małopolski.-(VI-VII) Udzielenie wsparcia wojskowego Węgrom walczącym z Czechami.-(12 XII) Zjazd w Przedborzu.

1261/1262

📖
1260. [...] Zamek Lelów zostaje zbudowany przez księcia Kazimierza i natychmiast zniszczony przez księcia Bolesława. - rocznik kapituły krakowskiej
---
Książę kujawski, łęczycki i sieradzki Kazimierz ledwie skończył jedną wojnę z księciem kaliskim Bolesławem Pobożnym przez przywrócenie mu zatrzymanej niesłusznie przez siebie kasztelanii lądzkiej, gdy nagle wszczął drugą, równie lekkomyślną z księciem krakowskim i sandomierskim Bolesławem Wstydliwym, przywłaszczając sobie ziemię lelowską. Twierdząc, że należy ona do niego, buduje na wzgórzu w pobliżu miasta Lelowa zamek, który, gdy [tylko] się z niego oddalił, Bolesław zdobywa i poddaje swojej władzy. - Kronika Jana Długosza
-Krótkotrwała utrata zamku w Lelowie na rzecz Kazimierza Konradowica.

1262

-(29 I) Wiec w Iwanowicach.-(7 VI) Wiec w Dankowie.
📖
Po tym zaś był zjazd ruskich książąt z lackim księciem Bolesławem. I spotkali się w Tarnawie, Daniel książę z oboma synami swoimi, z Lwem i ze Szwarnem, a Wasylko ze swoim synem Włodzimierzem i zawarli umowę między sobą dotyczącą ziemi ruskiej i lackiej, zatwierdziwszy [ją] Krzyżem Prawdziwym. I tak rozjechali się do siebie. - Kronika halicko-wołyńska
-Zjazd w Tarnawie (k. Lublina) z Danielem, królem halickim i jego bratem, Wasylkiem.

1263

-Najazd litewsko-jaćwięski na ziemię krakowską.

1264

📖
1264. [...] W końcu Komat książę jaćwięski zabity na wojnie przez wojsko krakowskie. - rocznik kapituły krakowskiej
---
1264. Krakowianie zwyciężają Jaćwięgów w XVIII Kalendy lipca [14 czerwca - przyp. wł.]. - Rocznik Traski
-(VI) Bolesław organizuje odwetową wyprawę na Jaćwież.-Lokacja Skaryszewa na prawie magdeburskim.

1265

📖
[...] Poszła Litwa na Lachy wojować, na Bolesława księcia. I szli obok Drohiczyna. Słudzy zaś Szwarnowi szli z nimi i wojowali około Skaryszewa i około Wiślicy i Torżka i wzięli łupów wiele. Wówczas zaś Bolesław książę chory był bardzo. Potem zaś Bolesław ozdrowiał, posłał posła swojego do Szwarna, wówczas będącego w Nowogródku, tak mówiąc: "Dlaczego to mnie wojowałeś bez mojej winy? Ziemię moją byłeś zdobyłeś". Szwarno zaś zaprzeczył jemu, tak mówiąc: "Ja z tobą nie wojowałem, lecz Litwa z tobą wojowała". Poseł zaś rzekł Szwarnowi: "Tak tobie mówi książę Bolesław: Ja na Litwę nie skarżę się, że mnie wojowała, [bo to] nieprzyjaciel mój, a wojował ze mną tak, jak należy [czynić nieprzyjaciołom], lecz na ciebie skarżę się. A Bóg będzie za prawym. To on rozsądzi między nami". I od wtedy wstąpili w stan wojny. - Kronika halicko-wołyńska
-Najazd wojsk litewskich (wspomaganych przez siły ruskie Szwarna Daniłowicza) na Małopolskę.-Adopcja Leszka Czarnego.

1265-1266

📖
I zaczęli Lachowie wojować około Chełma. Wojewodowie zaś byli z nimi Sięgniew, Warsz, Sułko, Nieustęp i nie zdobyli niczego. [...] Potem zaś Szwarno przyjechał w pośpiechu z Nowogródka i zaczął gromadzić siłę swoją. I Wasylko książę i syn jego Włodzimierz, zebrawszy się poszli w Lachy wojować. Szwarno tedy zaczął wojować około Lublina, a Włodzimierz około Białej. I wzięli zdobyczy wiele i tak oto poszli do siebie. [...] I po tym Lachowie zaczęli wojować około Czerwienia tegoż tygodnia i nie zdobyli niczego, i tak poszli nazad. [...] [Lachowie] obszedłszy wokół na Wrota, tak oto poszli na Bełz. I zaczęli wojować i sioła palić. [...] Wasylko dokonał na nich napadu, kiedy byli Lachowie rozpierzchli się wojując po siołach. Zabili z nich licznych, a innych schwytali. Lachowie zaś przestraszywszy się, poszli nazad do siebie. Wasylko tedy posłał na nimi Szwarna synowca swojego i Włodzimierza syna swojego. [...] Lachowie jeszcze byli nie weszli w swoją ziemię, lecz tylko co Wrota przeszli byli. To zaś miejsce jest bardzo nieprzystępne, bowiem nie można było obejść go którędykolwiek. [...] Starli się czołami i tak rozbili Lachowie pułk Szwarnowy. A inne pułki nie mogły przyjść z pomocą, znikąd, z powodu ciasnoty. I tak oto zwyciężyli Lachowie Ruś i zabili z nich wielu, bojarów i prostych. [...]
Potem zaś zawarli pokój Lachowie z Rusią, Bolesław z Wasylkiem i ze Szwarnem i zaczęli żyć w przyjaźni wielkiej. - Kronika halicko-wołyńska
-Walki z książętami ruskimi, Wasylkiem i Szwarnem.

1266

-(III) Bolesław i Kinga wyjeżdżają do Budy na zjazd z królem węgierskim Belą IV i jego synem Stefanem.

1270

📖
[Bolesław Pobożny] w tym czasie [przed 2 lutego] udał się w okolice Krakowa dla załatwienia pewnych spraw. - Kronika wielkopolska
-(6 I/2 II) Zjazd z Bolesławem Pobożnym pod Krakowem.
-(VIII) Król węgierski, Stefan V przybywa do Krakowa.

1271

-(16 II) Wiec książęcy w Krakowie.
📖
1271. Pan biskup Paweł skonfliktował się z panem księciem i jego żoną księżną i w czasie Wielkiego Postu z tymi samymi panami pogodził się za pośrednictwem prepozyta magistra Dzierżykraja i kanonika krakowskiego Waltera. - Rocznik kapituły krakowskiej
-(/22 II) Krótkotrwały konflikt z biskupem krakowskim Pawłem z Przemankowa.
-(IV) Rycerstwo krakowskie niszczy wieś Zarisce położoną w księstwie opolskim Władysława.
📖
Bolesław zaś wówczas zaczął wojnę z wrocławskim księciem. I poszli jemu na pomoc Lew, Mścisław, a Włodzimierz sam nie szedł, lecz posłał wojsko swoje z Żelisławem. - Kronika halicko-wołyńska
-(VI) Dywersyjny najazd Bolesława, Leszka Czarnego i Konrada II mazowieckiego, wspieranych przez wojska ruskie, na księstwo wrocławskie Henryka IV (w interesie Węgier prowadzących wojnę z Czechami).

1272

-(6 IV) Śmierć Stefana V.

przed 1273

-Lokacja Sącza na prawie magdeburskim.

1273

📖
[Buntownicy] poddają mu [Władysławowi opolskiemu] ziemię krakowską i sandomierską, prosząc go, aby nie odmówił ich przyjęcia, z wielu [bowiem] względów, z powodu sąsiedztwa i związku ziem i płynących stąd wielu korzyści, przyjmą życzliwiej za księcia i pana raczej jego, aniżeli Leszka Czarnego. Książę opolski Władysław dumny z tej gotowości poddania się przyjmuje ją bez zastanowienia w nadziei łatwego zdobycia władzy nad księstwami krakowskim i sandomierskim z powodu bezdzietności i podeszłego wieku Bolesława Wstydliwego, którego śmierci spodziewano się lada dzień. [...] - Kronika Jana Długosza
-Możni małopolscy wszczynają bunt przeciwko Bolesławowi (z zamiarem osadzenia Władysława I opolskiego na tronie krakowskim).
📖
[Buntownicy i Opolanie] ruszyli w wielkiej liczbie i niemal ze wszystkimi swoimi siłami i ludźmi (obawiali się bowiem ataku ze strony Bolesława Wstydliwego, ponieważ sprawa była bardzo głośna). Przybyli aż do wsi klasztornej Boguszyna, gdzie w piątek drugiego czerwca dopędziło ich złożone z rycerstwa dworskiego i szlachty wojsko księcia Bolesława Wstydliwego [...] Dochodzi do ostrego starcia między jednymi i drugimi, a bój był tak zawzięty, że niemal nikt nie ustąpił z pola walki. Toteż wielu ludzi z obydwu stron zginęło, wszyscy padali od ciosów w piersi w miejscach, gdzie stali. [...] Zwycięstwo, aczkolwiek nie bez wielkiego przelewu krwi, przypadło rycerzom Bolesława. - Kronika Jana Długosza
-Wyprawa Władysława opolskiego na Kraków.-(VII) Niszczycielski najazd litewski na Lubelszczyznę.
📖
Bolesław książę Krakowa i Sandomierza, Bolesław książę Polski, Konrad książę Mazowsza, Leszek książę Sieradza, wkroczywszy na ziemie Władysława księcia Opola zniszczyli ją i zupełnie łupiąc i podkładając ogień aż do Opola i do Koźla, i aż po Odrę, i wielu ludzi wytracili tamże. - Rocznik Traski
---
[Bolesław Wstydliwy] ściąga siły ze wszystkich swoich dzielnic i przy osobistej pomocy książąt: kaliskiego i wielkopolskiego Bolesława Pobożnego oraz sieradzkiego Leszka Czarnego, w dzień św. Szymona i Judy najeżdża zbrojnie ziemię opolską i paląc wsie oraz miasta sieje możliwie najdalej spustoszenie. Podchodzi też pod samo miasto Opole i wszystkie jego przedmieścia niszczy i pali, powstrzymuje się jednak od szturmowania i oblegania, poprzestając jedynie na paleniu domów i pustoszeniu pól. [...] Od Opola posuwano się nieprzerwanym marszem w kierunku Koźla i Raciborza i nie wcześniej zaprzestano pustoszenia, dopóki nie splądrowano wszystkich ziem podległych księciu Władysławowi Opolczykowi. - Kronika Jana Długosza
-(28 X-XI) Wyprawa przeciwko Władysławowi opolskiemu (przy wsparciu Bolesława Pobożnego, Leszka Czarnego i Konrada II mazowieckiego).-(XII) Leszek Czarny wyprawia się na Jaćwież w odwecie za spustoszenie ziemi lubelskiej.

1274

-Układ pokojowy z Władysławem opolskim.

1275

-(13 II) Wiec książęcy w Korczynie.

1277

📖
1273 [1277 - przyp. wł.]. Książę krakowski Bolesław zjeżdża się z Przemysłem królem Czech w Opawie i potwierdza wieczystą przyjaźń. - Rocznik Traski
-Bolesław zawiera (w Opawie) układ sojuszniczy z królem czeskim Przemysłem Ottokarem II.

1278

📖
Gdy Trojden jeszcze panował w litewskiej ziemi, posłał wojsko wielkie na Lachów i brata swojego Sirputja. Byli [też] i Jaćwięgowie wówczas [z nimi]. I wojowali wokół Lublina przez trzy dni i wzięli niezliczone mnóstwo zdobyczy i tak przyszli z czcią wielką do domów. - Kronika halicko-wołyńska
-Najazd litewsko-jaćwięski na Lubelszczyznę.-Udzielenie militarnego wsparcia Czechom walczącym z królem niemieckim, Rudolfem Habsburgiem.

1279

📖
Tego roku zmarł wielki książę krakowski Bolesław dobry i spokojny, łagodny i pokorny, braci kochający, niegniewliwy. Przeżył lata mnogie. I tak oto w starości dobrej odszedł do Boga. Ciało jego przygotowawszy do pogrzebu, złożyli w cerkwi świętego Franciszka w grodzie, w Krakowie. - Kronika halicko-wołyńska
-(7 XII) Śmierć Bolesława V Wstydliwego.
źródła:literatura:ilustracje:
POCZET.COM (treść i kod strony) jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska.
Serwis wpisany został do rejestru dzienników i czasopism prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Katowicach pod poz. Pr 2428.
partnerzy: ApisVideoŻegluga śródlądowaWydawnictwo Avalon
do góry